Μακεδονία vs Αρχαία Ρώμη: Η άγνωστη σύγκρουση και η προδοσία

Δύο πολιτισμοί που ακόμη και σήμερα η επίδρασή τους παραμένει ορατή στη γλώσσα, τη νομική δομή, τον αθλητισμό, την ιατρική, τη φιλοσοφία.

12.06.2018 

Τα παραπάνω επισημαίνει ο Ben Kane, συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων, σε εκτενές άρθρο του στους Irish Times, το οποίο καταπιάνεται με τα λίγα τα οποία, όπως εξηγεί, έχουν γίνει γνωστά για τη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πολιτισμούς.

Προτού ξεσπάσει ο δεύτερος Καρχηδονιακός Πόλεμος το 218 π.Χ. (όταν ο Αννίβας πέρασε τις Άλπεις, έχοντας φέρει μαζί του πολεμικούς ελέφαντες), η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήλεγχε περί τα 3/4 της ιταλικής χερσονήσου. Ταυτόχρονα, υπό την κατοχή της είχε και τη Σικελία, την Κορσική και τη Σαρδηνία.

Πριν από το ξέσπασμα του δεύτερου Καρχηδονιακού πολέμου, η Ρωμαϊκή Δημοκρατία έλεγχε ίσως τα 3/4 της ιταλικής χερσονήσου. Τα μόνα εδάφη που παρέμειναν εκτός του ελέγχου της ήταν τα νησιά της Σικελίας, της Κορσικής και της Σαρδηνίας. Υπήρχαν τέσσερις άλλες δυνάμεις στον μεσογειακό κόσμο, δύο εκ των οποίων ήταν πολύ μεγαλύτερες από τη Ρώμη. Κατά σειρά μεγέθους αυτές ήταν η αυτοκρατορία των Σελευκιδών, η οποία εκτεινόταν από τη σημερινή Τουρκία στην Ινδία, η Καρχηδόνα στην ακτή της βόρειας Αφρικής, η οποία ήλεγχε, επίσης, το μεγαλύτερο μέρος της Ιβηρικής χερσονήσου, η Αίγυπτος των Πτολεμαίων, που κυβερνιόταν από τους απόγονους ενός από τους στρατηγούς του Αλέξανδρου και η Μακεδονία, η οποία κυριαρχούσε σε μεγάλο μέρος της Ελλάδας.

Μέχρι το 168 π.Χ., 50 χρόνια αργότερα, παρέμειναν μόνο δύο δυνάμεις: Η Ρώμη και η παρακμάζουσα Αίγυπτος. Οι άλλοι είχαν ηττηθεί από τον «οδοστρωτήρα» των ρωμαϊκών λεγεώνων. Η Ρώμη είχε αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέραμε μέχρι τότε.  Δεν ήταν πλέον ο νεοφερμένος του μεσογειακού κόσμου, τώρα ήταν μια υπερδύναμη με πεποίθηση στις δυνάμεις της. Τα πρώτα θεμέλια για μια πανίσχυρη αυτοκρατορία είχαν ήδη μπει. Τι έγινε όμως στο μεσοδιάστημα αυτών των 50 χρόνων; Πώς ηττήθηκε η Μακεδονία;

Η Ρώμη και η Μακεδονία πολέμησαν τρεις φορές, από το 217 έως το 205 π.Χ., από το 200 έως το 197 π.Χ. και από το 171 έως το 168 π.Χ.  Ο δεύτερος πόλεμος εξ αυτών είχε τις μεγαλύτερες συνέπειες.

Ο τότε βασιλιάς της Μακεδονίας, Φίλιππος Ε’,  ήταν σε διαρκή σύγκρουση με γειτονικές δυνάμεις, επιδιώκοντας να κατακτά νέα εδάφη - σε κάτι που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μια ανεπιτυχής προσπάθεια μίμησης του προκατόχου του, Μ. Αλέξανδρου.

Εκείνη την περίοδο η Μακεδονία είχε παντού εχθρούς και ο βασιλιάς πραγματοποιούσε εισβολές, ερχόμενος σε σύγκρουση με άλλες δυνάμεις του ελλαδικού χώρου. Η νότια Ελλάδα και η Ήπειρος, η Θράκη, ο Ελλήσποντος (τα στενά του Βοσπόρου), καθώς και οι δυτικές ακτές αλλά και τα νησιά της Μικράς Ασίας δέχτηκαν τις επιθέσεις του Φιλίππου πάνω από μια φορές.

Το φθινόπωρο του 202 π.Χ., ο πόλεμος ανάμεσα στη Ρώμη και την Καρχηδόνα, που είχε διαρκέσει 17 χρόνια, έφτασε στο τέλος του. Η τελική μάχη δόθηκε στη Ζάμα, με καταστροφικές συνέπειες για τον Αννίβα και την Καρχηδόνα. Η σύγκρουση αυτή, που κράτησε μια γενιά, έκανε τον Φίλιππο να θεωρήσει ότι η Ρώμη σταδιακά αποδυναμωνόταν. Δεν είχε πει όμως την τελευταία της λέξη.

Δυο χρόνια μετά τη μάχη της Ζάμας, πρεσβείες που έστειλαν στη Ρώμη οι εχθροί του Φιλίππου στη Μικρά Ασία, ζήτησαν βοήθεια για τις επιθέσεις που δέχονταν από εκείνον. Λόγω φόβων για πιθανή μακεδονική εισβολή στην Ιταλία, οι πρέσβεις έπεισαν τη Σύγκλητο. Υπήρχαν αντιδράσεις, αλλά τελικά το 200 π.Χ. ψηφίστηκε πόλεμος, με ελληνιστικά κράτη να γίνονται αυτά που στην ουσία «έβαλαν ταφόπλακα» στη μακεδονική κυριαρχία. Οι συνέπειες του πολέμου ήταν καταστροφικές για τους Μακεδόνες.

Η αναμέτρηση των δυο αυτοκρατοριών κορυφώθηκε δυο χρόνια αργότερα, όταν  ο νέος Ρωμαίος στρατηγός, ο Φλαμινίνος, εισέβαλε στη Μακεδονία. Σε μια εξέλιξη που θυμίζει τι είχε συμβεί στις Θερμοπύλες αιώνες πριν, ένας βοσκός πέρασε από ένα κρυφό μονοπάτι τον στρατό του Ρωμαίου στρατηγού, φέρνοντάς τον πίσω από τον στρατό του Φίλιππου Ε’, στη στενή Κοιλάδα του Αώου. Η δυτική Μακεδονία και η εύφορη Θεσσαλία πέρασαν στα χέρια του, αποδυναμώνοντας σημαντικά το βασίλειο του Φιλίππου. Το οριστικό τέλος δόθηκε το 197 π.Χ., όταν οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη που επιχειρούσε ο Φίλιππος δεν έπιασαν τόπο. Η μάχη στις Κυνός Κεφαλές ήταν καταστροφική για τον μακεδονικό στρατό.

Ο Φίλιππος παρέμεινε βασιλιάς, ωστόσο η αποδυνάμωση της Μακεδονίας είχε «ανοίξει την όρεξη» σε άλλες ελληνιστικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα ο Αντίοχος Γ′ (αυτοκρατορία των Σελευκιδών) να επιδιώξει επέκταση στον ελλαδικό χώρο, ερχόμενος σε σύγκρουση με τους Ρωμαίους, οι οποίοι υπερίσχυσαν. Το βασίλειο της Μακεδονίας ορθοπόδησε εν μέρει ξανά, ωστόσο η δύναμή του ποτέ ξανά δεν ήταν η ίδια - και ο επόμενος βασιλιάς της, Περσέας, θα ήταν ο τελευταίος της Μακεδονίας, καθώς η ήττα του από τους Ρωμαίους στην Πύδνα οδήγησε στην κατάλυση του βασιλείου της Μακεδονίας. Η ειρωνεία της ιστορίας ήταν ότι οι ελληνικές πόλεις που βοήθησαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στη νίκη τους ενάντια στη Μακεδονία, δεν άργησαν να περάσουν κάτω από τη ρωμαϊκή κυριαρχία. Θα περνούσαν αιώνες μέχρι τα εδάφη αυτά να ξαναγίνουν ελληνικά.

Πηγή: Irish Times, huffingtonpost.gr

http://www.sigmalive.com/news/greece/513791/makedonia-vs-arxaia-romi-i-agnosti-sygkrousi-kai-i-prodosia