Τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου περικλείουν την παλιά πόλη, τον Χάνδακα.
Κι εσύ που θες να δεις από κοντά το μεγαλύτερο οχυρωματικό έργο της Μεσογείου, στέκεσαι με τον χάρτη στο χέρι και αναρωτιέσαι: από πού ξεκινάει κανείς.
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές διαδρομές για τα τείχη του Ηρακλείου. Ανάλογα με τον χρόνο σου, την όρεξη σου και τις διαθέσεις σου. Άλλη διαδρομή θα κάνεις αν θες να ρεμβάσεις σε ένα παγκάκι χαζεύοντας την θέα. Άλλη διαδρομή αν θες απλά να βγάλεις τον σκύλο σου βόλτα. Η παρακάτω διαδρομή απευθύνεται σε αυτούς που θέλουν να συνδυάσουν θέα, περπάτημα και τουριστική περιήγηση – με την καλή πάντα έννοια.
Ξεκινάς από την πλατεία Ελευθερίας. Εδώ κάποτε ήταν η Πύλη του Αγίου Γεωργίου, μια από τις τρεις σημαντικότερες των ενετικών τειχών. Σήμερα βέβαια δεν βλέπεις την εξωτερική της πρόσοψη (κατεδαφίστηκε το 1917), ούτε τις «τρεις καμάρες» των τόξων του υδραγωγείου του Μοροζίνι. Κατεβαίνοντας όμως τα σκαλιά, βρίσκεσαι σε μια στοά κι έπειτα σε έναν θολωτό χώρο που φωτίζεται με φυσικό φως. Αυτό είναι ό,τι έχει απομείνει από την πύλη που ονομαζόταν και «Λαζαρέτο» ή «πύλη Μαρουλά».
Πιθανότατα θα φιλοξενείται κάποια έκθεση χειροποίητων αντικειμένων ή φωτογραφίας. Αφού ρίξεις μια ματιά ανέβα πίσω τα σκαλιά για την πλατεία, διάσχισε την και μπες στα στενά δρομάκια της συνοικίας της Βίγλας (πάρε την οδό Πεδιάδος που περνάει δίπλα στο πάρκινγκ). Λίγο πριν την παιδική χαρά,κάτω από ένα κτίριο βρίσκεται
Πιθανότατα θα φιλοξενείται κάποια έκθεση χειροποίητων αντικειμένων ή φωτογραφίας. Αφού ρίξεις μια ματιά ανέβα πίσω τα σκαλιά για την πλατεία, διάσχισε την και μπες στα στενά δρομάκια της συνοικίας της Βίγλας (πάρε την οδό Πεδιάδος που περνάει δίπλα στο πάρκινγκ). Λίγο πριν την παιδική χαρά,κάτω από ένα κτίριο βρίσκεται
Έπειτα παίρνεις το ανηφορικό δρομάκι που σε βγάζει δίπλα στην«Καινούργια Πόρτα». Μέσα στην στοά της θα βρεις μικροσκοπικά μαγαζάκια που πουλάνε διάφορα απίθανα πράγματα.
Παίρνεις έναν καφέ στο χέρι από το αντίστοιχο μαγαζάκι (από τους πιο φτηνούς στην πόλη), εντοπίζεις τον χώρο όπου ο Δήμος Ηρακλείου διαθέτει δωρεάν ποδήλατα για βόλτα στην πόλη (για να επιστρέψεις αργότερα με την ταυτότητα σου και να δανειστείς). Και λίγο
Παίρνεις έναν καφέ στο χέρι από το αντίστοιχο μαγαζάκι (από τους πιο φτηνούς στην πόλη), εντοπίζεις τον χώρο όπου ο Δήμος Ηρακλείου διαθέτει δωρεάν ποδήλατα για βόλτα στην πόλη (για να επιστρέψεις αργότερα με την ταυτότητα σου και να δανειστείς). Και λίγο
Είσαι πια πάνω στα τείχη, βλέπεις τα αυτοκίνητα να τρυπώνουν μέσα στηνΚαινούργια Πόρτα (που λέγεται έτσι γιατί δεν είναι ενετική, κατασκευάστηκε την δεκαετία του '70). Βλέπεις επίσης δύο περίεργες καμινάδες, που χρησίμευαν ως αεραγωγοί για την Πύλη Ιησού που βρισκόταν από κάτω – και δυστυχώς σώζεται μόνο η εξωτερική της πλευρά. Περπατάς στο μονοπάτι με τα χαλίκια, βλέποντας την πόλη από ψηλά και στο βάθος τον χιονισμένο (αν είναι χειμώνας) Ψηλορείτη. Στα αριστερά σου θα δεις την χαμηλή πλατεία που έχει μετατραπεί σε Κηποθέατρο Μ. Χατζιδάκι (το καλοκαίρι γίνονται εδώ συναυλίες, παραστάσεις κτλ), έπειτα συναντάς μια συστάδα ανεμοδαρμένων πεύκων – ένα μικρό παρκάκι επί των τειχών. Μην χαλαρώσεις πολύ γιατί σε περιμένουν κι άλλες στάσεις.Αφού περάσεις και το γήπεδο Εργοτέλη θα φτάσεις στον Τάφο του Καζαντζάκη στον προμαχώνα
Η τάφρος δεν κατασκευάστηκε με σκοπό να έχει νερό - οπότε μην φαντάζεσαι κροκόδειλους κι άλλα τρομακτικά υδρόβια πλάσματα. Σε ειρηνικές περιόδους χρησιμοποιούνταν ως χώρος για καλλιέργειες
Μαρτινέγκο, στο σημείο δηλαδή όπου τα τείχη σχηματίζουν την «μύτη» ενός τριγώνου. Στο βάθος ο Γιούχτας, μπροστά σου ο λιτός τάφος, και γύρω λουλούδια, γρασίδι και ηρεμία. Η θέα σε κρατάει εκεί, αλλά τα «στενά» ωράρια των επόμενων Πυλών δεν σου αφήνουν περιθώρια για πολύ χαζολόγημα (κλείνουν για το κοινό στις 14.00).
Κατεβαίνοντας από τον προμαχώνα και στρίβοντας αριστερά, συναντάς κάτι σκαλιά που σε κατεβάζουν στο επίπεδο του δρόμου. Βρίσκεσαι σε ένα σχετικά νέο πάρκο με δυο παλιά τούρκικα κτίσματα. Προχωρώντας λίγο προς τα δεξιά σου θα βρεθείς στη Στοά Μακάσι. Πρόσφατα ανακαινισμένη, θα σε ανατριχιάσει με την ιστορία της αλλά και την εντυπωσιακή μακριά στοά της που θα σε οδηγήσει – κλασικά – στην χαμηλή πλατεία. Βγαίνεις ξανά στον δρόμο, προσπερνάς το πάρκο και το«Κομμένο Μπεντένι». Λίγο μετά τον θερινό κινηματογράφο Βηθλεέμ (εδώ η κινηματογραφική λέσχη Ηρακλείου προβάλλει επιλεγμένες ταινίες τα βράδια του καλοκαιριού) φτάνεις στην τελευταία στάση σου για σήμερα, στην Πύλη Βηθλεέμ. Στεγάζει μια έκθεση αφιερωμένη στον El Greco, τον διάσημο κρητικό ζωγράφο. Στην χαμηλή πλατεία – που κόβει στα δύο την έκθεση – μπορείς να παρατηρήσεις καλύτερα το "cordone", δηλαδή αυτή τη λίθινη γραμμή που ένωνε το κεκλιμένο κομμάτι του τείχους με το παραπέτο (το κάθετο μέρος στην πάνω πλευρά του τείχους) και είχε σημαντικό αμυντικό ρόλο: εμπόδιζε την τοποθέτηση σκάλας από τους επιτιθέμενους.
Η περιήγηση τελειώνει κάπου εδώ. Εσύ όμως μπορείς να επιστρέψεις σε κάποιο από τα σημεία που σου έκαναν περισσότερη εντύπωση ή να χωθείς μέσα στα στενά της πόλης (ακριβώς απέναντι από την Πύλη Βηθλεέμ) και να εξερευνήσεις ό,τι έχει απομείνει από τον παλιό ιστό της, στη συνοικία που ήταν κάποτε γνωστή ως «Λάκκος». Ή ακόμα μπορείς να συνεχίσεις στο υπόλοιπο κομμάτι των τειχών που φτάνει ως την θάλασσα, και να περπατήσεις στα στενά της Αγίας Τριάδας από το ύψος της Χανιώπορτας ως τον παραλιακό δρόμο.
Ενετικά Τείχη & Πύλες
Είναι το μεγαλύτερο οχυρωματικό έργο της Μεσογείου, και ίσως το καλύτερα συντηρημένο – δυστυχώς όμως για διάφορους λόγους δεν έχει βρει ακόμη τη θέση του στη λίστα της UNESCO. Τα ενετικά τείχη χτίστηκαν στη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα και άντεξαν επί εικοσιένα χρόνια στην πολιορκία των οθωμανών στα μέσα του 17ου αιώνα. Προμαχώνες, επιπρομαχώνες, πύλες, οχυρά, στοές, πυριτιδαποθήκες, και φυσικά η απαραίτητη τάφρος. Η διακίνηση ανθρώπων, προϊόντων, στρατιωτών από και προς την πόλη γινόταν μέσω των πυλών, στις προσόψεις των οποίων (όσων τουλάχιστον έχουν σωθεί) μπορείς να θαυμάσεις δείγματα της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής. Κατά μήκος των τειχών θα συναντήσεις συχνά το φτερωτό λιοντάρι – σήμα κατατεθέν του Αγίου Μάρκου καθώς και οικόσημα, θυρεούς και άλλα εμβλήματα Βενετών ευγενών και αξιωματούχων. Τα τείχη περικλείουν την Παλιά Πόλη του Ηρακλείου – ή τουλάχιστον ό,τι έχει απομείνει από αυτή – και το μεγαλύτερο μέρος τους είναι προσβάσιμο. Για την ακρίβεια μπορείς να περπατήσεις πάνω τους, ατενίζοντας τη θέα στην πόλη, την τάφρο και τους προμαχώνες από ψηλά. Θα συναντήσεις σίγουρα πολλούς ντόπιους να κάνουν ποδήλατο, τζόγκινγκ, ή να βγάζουν τα σκυλιά τους βόλτα. Το γήπεδο του Εργοτέλη (της μίας από τις δύο ντόπιες ποδοσφαιρικές ομάδες) όπως και ο τάφος του Καζαντζάκη βρίσκονται σε προμαχώνες των ενετικών τειχών. Τα τελευταία χρόνια αρκετές πύλες και στοές έχουν ανακαινιστεί και έχουν μετατραπεί σε εκθεσιακούς χώρους, μουσεία, χώρους εκδηλώσεων και μάλιστα στην Πύλη Βηθλεέμ λειτουργεί θερινός κινηματογράφος κατά τους μήνες του καλοκαιριού. (βλέπε Πύλες – Στοές)
Πύλη Αγ. Γεωργίου
H πύλη Αγίου Γεωργίου ήταν μία από τις τρεις σημαντικότερες πύλες των ενετικών τειχών (οι άλλες δύο ήταν η Πύλη Παντοκράτορα, κι η Πύλη Ιησού). Είναι γνωστή και ως Πύλη Λαζαρέτο (γιατί από αυτήν πήγαιναν στο λιμοκαθαρτήριο ή λαζαρέτο), και Πύλη Μαρουλά. Σήμερα σώζεται η εξωτερική της πλευρά με την (τούρκικη) κρήνη Χανιαλή, ενώ η εσωτερική της πρόσοψη από τη μεριά της πόλης κατεδαφίστηκε (!) το 1917. Άλλο ένα σημαντικό μνημείο της πόλης που χάθηκε άδικα… Σήμερα στο εσωτερικό της Πύλης που σώζεται κάτω από την πλατεία Ελευθερίας γίνονται εκθέσεις κι άλλες εκδηλώσεις.
Πύλη Βιτούρι
Δεν είναι από τις πιο γνωστές Πύλες, και είναι σχεδόν κρυμμένη, κάτω από ένα κτίριο. Αφού την ξετρυπώσεις κι εφόσον είναι ανοιχτή, μπορείς να περάσεις μέσα από την πύλη στην χαμηλή πλατεία όπου θα δεις τις κανονιοθυρίδες, κι έπειτα από την “Sortita”, την έξοδο δηλαδή, να περάσεις στον χώρο της τάφρου όπου σήμερα βρίσκεται το δημοτικό πάρκινγκ. Κι η Πύλη Βιτούρι χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκθέσεις, ειδικά το καλοκαίρι. Πρόσφατα μάλιστα διοργανώθηκε εδώ βραδιά Pecha – Kucha.
Πύλη Βηθλεέμ
Η πύλη Βηθλεέμ φιλοξενεί μια έκθεση αφιερωμένη στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, γνωστό και ως El Greco. Παρά το ότι προβάλλεται το Φόδελε ως γενέτειρα του μεγάλου κρητικού ζωγράφου, το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε στον Χάνδακα κι εδώ είναι που έκανε τις πρώτες του σπουδές στην αγιογραφία, στην Αγία Αικατερίνη. Μην περιμένεις βέβαια να δεις πρωτότυπους πίνακες του El Greco (τα μόνα πρωτότυπα βρίσκονται στο Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου). Η έκθεση περιλαμβάνει κοστούμια από την ομώνυμη ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, κάποια αντικείμενα από τα σκηνικά της ταινίας καθώς και αντίγραφα γνωστών πινάκων του ζωγράφου, φιλοτεχνημένα από ντόπιους καλλιτέχνες. Μη μπερδευτείς, μετά την χαμηλή αυλή συνεχίζεται το δεύτερο μέρος της έκθεσης.
Στοά Μακάσι
Πρόκειται για μια δευτερεύουσα στρατιωτική πύλη που χρησίμευε για την μετακίνηση στρατιωτών και πολεμοφοδίων. Μέχρι πρόσφατα ήταν άγνωστη για τους ντόπιους, και παρέμενε κλειστή. Μετά την ανακαίνιση της όμως αποτελεί μια από τις πιο εντυπωσιακές πύλες των τειχών με ένα θολοσκεπή διάδρομο μήκους 110 μέτρων που οδηγεί (όπως όλες) σε μια χαμηλή αυλή.
Κι αν η επιβλητική αρχιτεκτονική του χώρου σου προκαλεί ανατριχίλα, περίμενε να ακούσεις και την ιστορία του. Η Στοά Μακάσι συνδέθηκε με κάποιες από τις πιο μελανές σελίδες της ιστορίας στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καθώς χρησίμευε σαν χώρος κράτησης για τους αιχμαλώτους των Ναζί οι οποίοι στη συνέχεια μεταφέρονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εδώ μάλιστα συγκεντρώθηκαν το 1944 οι 350 συλληφθέντες Εβραίοι της Κρήτης καθώς και άλλοι 250 «επικίνδυνοι» Κρητικοί που στη συνέχεια επιβιβάστηκαν στο πλοίο Ταναΐς με προορισμό τον Πειραιά. Το Ταναΐς τορπιλίστηκε ανοιχτά της Σαντορίνης, παίρνοντας στο βυθό όλους τους επιβάτες. Σύμφωνα με τη μία εκδοχή το πλοίο τορπιλίστηκε από τους Γερμανούς, ενώ σύμφωνα με μία δεύτερη, τορπιλίστηκε από Αγγλικό υποβρύχιο.
Στο πρώτο τμήμα της στοάς θα δεις τις μεταλλικές αναθηματικές στήλες με ονόματα των θυμάτων του Ταναΐς και άλλων θυμάτων του Β’ΠΠ, ενώ στην συνέχεια θα συναντήσεις κάποιες φωτογραφίες από τη Μάχη της Κρήτηςκαι λίγες προθήκες με αντικείμενα, βιβλία κι όπλα της εποχής. Θεωρητικά κάποια στιγμή θα μεταφερθεί εδώ το Μουσείο Μάχης Κρήτης & Εθνικής Αντίστασης, σε έναν χώρο που θα αναδειχθεί περισσότερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου