Η Φιλοσοφία των Μονομαχιών στην Αρχαία Ρώμη

 

Η Φιλοσοφία των Μονομαχιών στην Αρχαία Ρώμη είναι κάτι περισσότερο από διαφορετική σε σχέση με το πώς την έχουμε μέσα στο μυαλό μας. Ο όρος munera, που στην αρχική του σημασία δηλώνει το δώρο, τη δημόσια προσφορά, κατέληξε να αποτελεί την ονομασία των μονομαχιών στην Ρώμη. Από την εποχή των Ετρούσκων είχε συνδεθεί με τελετουργίες θρησκείας στα πνεύματα των νεκρών και την ανάγκη να τους εξευμενίσουν με προσφορές αίματος.

Όσο και αν κατηγορούμε την αιμοδιψή τακτική των Ρωμαίων να επιδεικνύουν το γόητρο και τα πλούτη τους μέσα από τέτοιες τελετές, πρέπει να την συμπεριλάβουμε στα πλαίσια της ιδεολογίας ενός λαμπρού και ιδιαίτερου πολιτισμού. Οι συγκεκριμένες προσφορές ταυτίστηκαν με την έννοια virtus, που μπορεί να σημαίνει ανδρεία, αλλά και γενικότερα μπορεί να σημαίνει και αρετή. Η αρετή αυτή ως κύριο χαρακτηριστικό ενός Ρωμαίου Πολίτη, ως κομβικό σημείο του mos maiorum, της συμπεριφοράς και του ήθους ενός Ρωμαίου, δεν μπορούσε να εκφραστεί αλλιώς, παρά μόνο με μονομαχίες υψηλού θρησκευτικού χαρακτήρα.

Η Πορεία των Μονομαχιών

Στη διάρκεια των χρόνων της Δημοκρατίας, οι αγώνες χρηματοδοτούνταν από οικογένειες που επρόκειτο να αναλάβουν την παρουσίασή τους, με στόχο περισσότερο πολιτικό, παρά θρησκευτικό. Μετά από εξέγερση σκλάβων το 73 π.Χ., το Κράτος ανέλαβε πλήρως τον έλεγχο των ludi (δημόσιων παιγνίων) και μεγάλος αριθμός μονομάχων εκπαιδεύτηκε σε αυτοκρατορικά σχολεία.

Οι περισσότεροι μονομάχοι ήσαν αιχμάλωτοι πολέμου, σκλάβοι που αγοράσθηκαν για συγκεκριμένο σκοπό ή εγκληματίες. Για τους επαγγελματίες μονομάχους, αν δεν είχαν σκοτωθεί έως την ηλικία των είκοσι, η πιθανότητα να σκοτωθούν έπειτα στην αρένα ήταν πολύ μικρή. Για τους εγκληματίες, ή για τους Χριστιανούς που αρνήθηκαν να αποκηρύξουν την πίστη τους, δεν υπήρχε ελπίδα επιβίωσης. Το αποτέλεσμα κάθε αγώνα, που ήταν ο θάνατος, οδήγησε σταδιακά σε μία πιο σκοτεινή πτυχή της όλης ιστορίας. Η Φιλοσοφία των Μονομαχιών στην Αρχαία Ρώμη είχε τα μελανά της σημεία, από τη στιγμή μάλιστα που οι άνδρες δεν είχαν καμία αμυντική θωράκιση. Όχι ασπίδες, όχι κράνη, κανένας τρόπος αναβολής του θανάτου. Η καριέρα, όμως, του μονομάχου παρέμενε για την κοινωνία της Ρώμης τιμητική. Εθελοντικά, πολλοί ελεύθεροι πολίτες μπορούσαν να μετέχουν.

Τα Είδη των Μονομάχων

Φυσικά, οι αιχμάλωτοι στρατιώτες μονομαχούσαν με τα δικά τους όπλα. Πέρα, όμως, από αυτούς, υπήρχαν οι Σαμνίτες, που έφεραν κράνος-galea, δερμάτινη ζώνη-balteus, επιμήκη ασπίδα-scutum, ξίφος-gladius και περικνημίδα-ocrea στο αριστερό πόδι. Παράλληλα, υπήρχαν οι Γαλάτες (Galli) και οι Θράκες (Thraeces). Οι Γαλάτες έφεραν τυπικό γαλατικό οπλισμό αποτελούμενο από ξίφος και ασπίδα, ενώ οι Θράκες έφεραν αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν κλασσική πανοπλία μονομάχου, με προστατευτικά επιθέματα στα πόδια, μεταλλικές περικνημίδες, προστατευτικό χειρός και κράνος με γείσο. Την εποχή του Αυγούστου, οι Σαμνίτες έγιναν σύμμαχοι της Ρώμης και το όνομα διεγράφη, για να αντικατασταθεί από τους Σεκιούτορες (secutor=διώκτης).

Συγχρόνως, οι Κρουπελάριοι (Crupellarius) ήσαν βαριά θωρακισμένοι φέροντας ολόσωμη πανοπλία και κράνος που προσομοίαζε σε δοχείο με δύο ανοίγματα στην θέση των ματιών και ως οπλισμό ξίφος και μεταλλική ορθογώνια ασπίδα. Σε αυτήν την κατηγορία συμμετείχαν συνήθως εξαιρετικά μυώδεις άνδρες λόγω του βάρους του εξοπλισμού. Υπήρχαν και άλλες κατηγορίες όπως οι Αρματομάχοι, οι Ιππείς, οι ακροβολιστές, οι Διμάχαιροι, οι Τοξότες κ.α.

Η δημοτικότητα αυτών των σκληρών θεαμάτων ήταν τέτοια, ώστε όταν καταργήθηκαν το 523 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της θητείας του Φλάβιου Μαξίμου, είχαν ήδη σκοτωθεί δεκάδες χιλιάδες ζώα και ολόκληρα είδη τελούσαν προς εξαφάνιση. Δεν υπήρχαν πλέον ιπποπόταμοι στη Νουβία ή ελέφαντες στη Βόρεια Αφρική. Τα λιοντάρια που κάποτε απεικονίζονταν ως χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι στα ασσυριακά ανάγλυφα είχαν εκλείψει. Εκτιμάται πως περίπου 5.000 με 10.000 ζώα σκοτώθηκαν στο Κολοσσαίο. Έτσι, η Φιλοσοφία των Μονομαχιών στην Αρχαία Ρώμη έσβησε βουλιάζοντας σε έναν κύκλο θανάτου και αίματος ανθρώπων και ζώων.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

• Οι Μονομάχοι, αναρτήθηκε από: www.chilonas.com (Τελευταία Πρόσβαση: 23/8/2020)
• Munera, αναρτήθηκε από: en.wikipedia.org (Τελευταία Πρόσβαση: 23/8/2020)

https://www.maxmag.gr/politismos/istoria/i-filosofia-ton-monomachion-stin-archaia-romi/