ΓΚΑΛΙΤΣΑΝΟ: Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΩΝ ΤΗΣ ΚΑΛΑΒΡΙΑΣ

Αμεντολέα, Κοντοφούρι, Γκαλιτσανό, Ροκαφόρτε ντελ Γκρέκο, Ρoχούδι και Χωρίον του Ρoχουδίου, Μπόβα και Μπόβα Μαρίνα. Είναι τα ελληνόφωνα χωριά στον Νότο της Ιταλίας. Εκεί, στις πλαγιές του Ασπρομόντε, ελάχιστoι συνεχίζουν να μιλούν την γκρεκάνικη διάλεκτο. Το Γκαλιτσανό είναι ένα μικρό χωριό στην Ιωνική ακτή της Καλαβρίας. Ο πληθυσμός του φτάνει τους 300 περίπου κατοίκους.
Απότομος και ανηφορικός είναι ο δρόμος των 7 χλμ που ξεκινάει από το Κοντοφούρι για το Γκαλιτσανό. Φτωχότερο απ' όλα τα γκρεκοχώρια, σκαρφαλωμένο σε απόκρημνο βράχο 621 μ. στη δεξιά όχθη του χειμάρρου της Αμεντολέας, υπήρξε για πολλά χρόνια εντελώς απομονωμένο από τον έξω κόσμο, και έτσι

κατόρθωσε να διαφυλάξει τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά του. Το Γκαλιτσανό είναι το ομορφότερο από όλα τα χωριά με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, δίπατα σπίτια με εξωτερική σκάλα για το πάνω πάτωμα, μπαλκονάκια στολισμένα με λουλούδια, και το κέρατο του βοδιού ή το πέταλο του αλόγου κρεμασμένο δίπλα στην εξώπορτα για γούρι! Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων του μιλάει πολύ καλά τα γκρεκάνικα και τα νέα ελληνικά. Δύο χιλιόμετρα πριν από την είσοδο στο χωριό αντικρύζεις τον νέο οικισμό, τα Πρωτινά Σπίτια ή Παλατσίνια ή Βούτσιντα, ο οποίος έγινε για να στεγάσει τους πληγέντες από τις μεγάλες πλημμύρες του 1951. Ψυχή του χωριού είναι ο αρχιτέκτονας και φωτογράφος Domenico Nuccera - ο Καλλιτέχνης -, ο οποίος είναι από τους πρωτεργάτες της προσπάθειας για τη διατήρηση της γλώσσας και της ορθόδοξης πίστης. Στην κεντρική πλατεία του χωριού (Άλιμος) δεσπόζει η παλιά καθολική εκκλησία του Αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή.' Ενας παπάς λειτουργεί μια φορά την εβδομάδα τη λατινική λειτουργία. Η Oρθόδοξη Eκκλησία καταργήθηκε το 1756 από τον επίσκοπο του Βούα. Μέχρι πρόσφατα όμως μια φορά το χρόνο ανέβαινε και λειτουργούσε στην εκκλησία μια λειτουργία ορθόδοξη βυζαντινή. Περπατώντας στα μικρά δρομάκια του χωριού συγκινείσαι από τις ταμπέλες με τα ελληνικά ονόματα των δρόμων: Οδός Παναγίας της Ελλάδος, Oδός Φειδία κ.λπ.

Kalos Irtete sto Gallicianό, λέει μια πινακίδα στην είσοδο του χωριού. Ονομάζεται και η ακρόπολη των ελληνόφωνων του Ασπρομόντε. Στο χωριό αυτό, δύσκολο να το προσεγγίσει κανείς, λόγω του δυσβάτου δρόμου (χωματόδρομος στο μεγαλύτερο μέρος), διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό τα ήθη και έθιμα και ομιλείται σε μεγαλύτερη κλίμακα το γραικάνικο ιδίωμα. Στο χωριό, τα τελευταία χρόνια κτίστηκε μια Ορθόδοξη εκκλησία, η Παναγιά των Ελλήνων, που παραχωρήθηκε στους μοναχούς που επανδρώνουν το μοναστήρι του Οσίου Ιωάννη του Θεριστού, του Μπιβόντζι. Εγκαινιάσθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1999, από τον Αρχιεπίσκοπο Ιταλίας (έδρα στην Βενετία).