Η προφορά των «ελληνικών» λέξεων στα ιταλικά. Κανόνες αντιστοιχίας. Μτφρ. Ε. Πετρούνιας

 

Μιά απ' τις πιο επίμονες περιπτώσεις παρεμβολής κατα την εκμάθηση της προφοράς ξένης γλώσσας συνίσταται σε λέξεις (ονόματα προσηγορικά και τοπωνύμια) που υπάρχουν και στις δύο γλώσσες, τη γλώσσα του σπουδαστή (Γ1) και στη γλώσσα-στόχο (Γ2).

Αυτές οι λέξεις μπορεί να είναι δάνεια απο τη Γ1 στη Γ2 ή αντίστροφα, ή και κοινά δάνεια απο κάποια τρίτη γλώσσα. Θα περιοριστώ σε μερικά παραδείγματα.

Δέν είναι εύκολο για έναν Έλληνα ν' αλλάξει την προφορά λέξεων που ξέρει απ' τη δική-του γλώσσα, όπως φάτσα [fátsa], μπάνιο [báɲo], και να προφέρει faccia [fátt∫a], bagno [báɲɲo], όπως στη δανείστρια γλώσσα, δηλαδή στη γλώσσα προέλευσης, ή να προφέρει το όνομα της ελληνικής πόλης Θεσσαλονίκη ή Σαλονίκη ως Salonicco, με διπλό [kk]. Τέτοια δάνεια ανάμεσα στα νέα ελληνικά και στα ιταλικά δέν είναι πολυάριθμα. Και καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ιταλικών λέξεων στα ελληνικά ήρθε μέσω των βενετσιάνικων, ο έλληνας σπουδαστής δέν αναγνωρίζει πάντα τη μορφή-τους στα σημερινά κοινά ιταλικά, και κατακολουθία οι περιπτώσεις παρεμβολής δέν είναι πολύ συχνές.

Τέτοιες περιπτώσεις είναι ευρύτερα γνωστές απο τις γενικές αρχές της γλωσσοδιδακτικής, και δέ θα εξεταστούν στην παρούσα μελέτη.

0.1. Η περίπτωση των διεθνισμών

Εδώ οι δυσκολίες μπορεί να είναι μεγαλύτερες για έναν Έλληνα που μαθαίνει ξένες γλώσσες, γιατι σ' αυτές υπάρχουν διεθνισμοί με αρχαία ελληνική βάση ή υβριδικοί σχηματισμοί με προέλευση απ' τα ελληνικά και τα λατινικά. Οι σπουδαστές με μητρική γλώσσα την ελληνική πιστεύουν πως σε τέτοιους τύπους αναγνωρίζουν ελληνικές λέξεις, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν προφορά όμοια με της μητρικής. Οι διεθνισμοί με βάση ελληνική ή ελληνολατινική ανέρχονται σε μερικά εκατομμύρια, και παρόλο που η πηγή-τους βρίσκεται στα ειδικά λεξιλόγια, πολλοί μπαίνουν σε κοινή χρήση.

1. Προέλευση των ελληνογενών λέξεων στις νεότερες γλώσσες

Οι λέξεις ελληνικής καταγωγής έφτασαν στις νεότερες γλώσσες με τρείς διαφορετικούς τρόπους. (1, 2) Μπήκαν κιόλας κατα την αρχαιότητα στα λατινικά, με προσαρμογή στους φωνολογικούς και μορφολογικούς κανόνες αυτής της γλώσσας, και μέσω των λατινικών μπήκαν στις νεότερες γλώσσες. Φωνητική βάση των ελληνικών δανείων, τόσο των λέξεων που υπήρχαν στα κλασικά ελληνικά όσο και νέων σχηματισμών της ελληνιστικής εποχής, είναι η προφορά της ελληνιστικής κοινής και όχι της κλασικής ελληνικής.

1.1 «Κλασικά» ελληνικά > λατινικά:

ἀθλητής > athleta, ἱππόδρομος > hippodromos; ἐπιληψία > epilepsia; φιλοσοφία > philosophia, διαλεκτική ῾metodo filosofico᾽ > dialectica; μουσική > musica, γραμματική > grammatica; ἱστορία > historia; γεωμετρία > geometria, ἀριθμητική > arithmetica; κυβερνῶ ῾governare una nave᾽ > gubernare; στρατηγία ῾ufficio di generale᾽ > strategia.

1.2 Ελληνιστική κοινή > λατινικά:

γεωγραφία > geographia, ἀστρονομία > astronomia, ἀστρολογία > astrologia (στα κλασικά ελληνικά: ῾αστρονομία᾽); η θεολογία της κλασικής ελληνικής απέκτησε εξειδικευμένη σημασία και εξελίχτηκε με λατινική μορφή theologia; ἱεραρχία (απ' τα μεσαιωνικά ελληνικά ως εκκλησιαστικός όρος) > ιταλικό gerarchia.

(3) Μπήκαν απευθείας απ' τ' αρχαία ελληνικά στις νεότερες γλώσσες, με μικρότερη ή μεγαλύτερη προσαρμογή στο μοντέλο που είχε επικρατήσει στα λατινικά. Πρέπει πάντως να παρθεί υπόψη, πως σε κάποιο βαθμό αυτές οι λέξεις υπόκεινται στην επίδραση της λεγόμενης «ερασμιακής» προφοράς της αρχαίας ελληνικής· πρόκειται για προφορά «εξομαλυσμένη» αυτής της γλώσσας, που δέν υπήρξε ποτέ με ακτιβώς αυτή τη μορφή (Πετρούνιας, υπο έκδοση).

1.3 Απευθείας απ' τ' αρχαία ελληνικά χωρίς το ενδιάμεο των λατινικών:

ἐρωτικός > erotico, ἀριστοκρατία, δημοκρατία, πολιτική > aristocrazia, democrazia, politica.

1.4 Νέοι σχηματισμοί.

Τέτοιες λέξεις δημιουργήθηκαν κατα τη νεότερη εποχή ως διεθνισμοί με ελληνική ή λατινική βάση, ή και ως υβρίδια απο λεξικά στοιχεία των δύο γλωσσών. Κι αυτές οι λέξεις ακολουθούν συνήθως στην προφορά-τους το λατινικό μοντέλο, παρόλο που μορφολογικά και σημασιολογικά μπορεί να διαφέρουν σημαντικά απο μιά πιθανή αρχαία λέξη. Δές παραδείγματα στο 2.3.

Αυτές οι λέξεις άρχισαν να παρουσιάζονται σε μεγάλους αριθμούς στις ευρωπαϊκές γλώσσες κατα την Αναγέννηση. Απο την Αναγέννηση μέχρι σήμερα η ιταλική γλώσσα εξελίχτηκε με βραδύτερο ρυθμό απο τα γαλλικά, και ακόμη περισσότερο απ' τ' αγγλικά, με αποτέλεσμα η αρχική και η σημερινή μορφή αυτών των λέξεων να βρίσκονται σε πιό άμεση αντιστοιχία απ' ότι στις άλλες δύο γλώσσες (δές και Πετρούνιας 1990). Γιαυτό το λόγο είναι ευκολότερο να καθοριστούν κανόνες αντιστοιχίας στα ιταλικά απ' ότι στ' αγγλικά.

Η πλειοψηφία αυτών των λέξεων δέν προσαρμόζονται στους κανόνες των «κλασικών» γλωσσών, καθώς δημιουργήθηκαν γιανα εξυπηρετήσουν ανάγκες του νεότερου κόσμου και όχι ως άσκηση στην κλασική φιλολογία. (Δές Benveniste 1966.) Μ ' αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκαν αυτά που έχω ονομάσει "διεθνή ελληνικά", και που θα ήταν αφελές και παραπλανητικό να χαρακτηριστούν απλά σάν «ελληνικά». (Πετρούνιας 1996.)

2. Προέλευση των συγγενικών λέξεων στα νέα ελληνικά.

Στα νέα ελληνικά, τα αντίστοιχα λεξικά στοιχεία μπορεί να έχουν τρείς διαφορετικές πηγές: 1) Λέξεις "κληρονομημένες" απ' τ' αρχαία ελληνικά, που συμμορφώνονται προς τους κανόνες της λαϊκής γλώσσας, και έχουν ακολουθήσει τη φωνολογική και μορφολογική εξέλιξη της γλώσσας. 2) Λόγια δάνεια απ' τ' αρχαία ελληνικά. 3) Λόγια δάνεια απο τις νεότερες γλώσσες λέξεων με βάση τ' αρχαία ελληνικά ή σάν υβρίδια ελληνικών και λατινικών. Τα υβρίδια συνήθως έρχονται σάν μεταφραστικά δάνεια. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις η φωνολογική μορφή αυτών των λέξεων μπορείνα διαφέρει απο τις λέξεις λαϊκής καταγωγής.

Παραδείγματα:

2.1 Απ' τ' αρχαία ελληνικά σύμφωνα με την εξέλιξη της λαϊκής γλώσσας:

μουσική > μουσική, ἀνδρο- > αντρο- (παρά τη διαφορετική ορθογραφία, σε τούτη την περίπτωση η προφορά παραμένει η ίδια με την αρχαία ελληνική), πολυ- > πολυ-.

2.2 Λόγια δάνεια απ' τ' αρχαία ελληνικά:

ἀνδρο- > ανδρο- (παρά την όμοια γραφή, σε τούτη την περίπτωση η προφορά είναι διαφορετική απ' την αρχαία ελληνική), πολυ- > πολυ-.

Να σημειωθεί για παράδειγμα η διαφορά ανάμεσα στα αντρο- και ανδρο-, και τα παράγωγά-τους, ανάλογα με τη λαϊκή ή λόγια προέλευση της λέξης. Στη δεύτερη περίπτωση, ανδρο-, βλέπουμε και ένα παράδειγμα "ορθογραφικής προφοράς".

2.3 Λόγιας προέλευσης δάνεια απ' τις νεότερες γλώσσες:

(Οι λέξεις δίνονται στη γαλλική-τους μορφή, αφού στην πλειοψηφία-τους ήρθαν στα νέα ελληνικά μέσω αυτής της γλώσσας.)

acoustique, cardiologie, diachronie, écologie (πρώτα στα γερμανικά), électricité, kilomètre, magnétisme, mélodrame, néolithique, néoplasme, orthopédie, paléontologie, pédiatrie, psychologie, synchronie, télégramme, téléphone, téléscope, thermomètre, uranium, utopie (λέξη δημιουργημένη στα νεολατινικά απ' τον Άγγλο Τόμας Μόρ) > ακουστική, καρδιολογία, διαχρονία, οικο­λογία, ηλεκτρισμός, χιλιόμετρο, μαγνητισμός, μελόδραμα, νεολιθικός, νεόπλασμα, ορθοπαιδεία/ορθοπαι(ε)δική, παλαιοντολογία, παιδια­τρική, ψυχολογία, συγχρονία, τηλεγράφημα, τηλέφωνο, τηλεσκόπιο, θερμόμετρο, ουράνιο, ουτοπία.

2.4 Μεταφράσεις (μεταφραστικά δάνεια ή ενμέρει μεταφραστικά δάνεια):

κοινωνιολογία < sociologie, πολυβιταμίνες, πολυμέσα < αγγλ. multivitamines, multimedia.

Αυτά που έχω ονομάσει "διεθνή ελληνικά" συναντιούνται σήμερα με τα νέα ελληνικά, καθώς μεγάλος αριθμός διεθνισμών έρχονται στη γλώσσα-μας, τροποποιώντας μερικές φορές στους μορφολογικούς και σημασιολογικούς-της κανόνες. (Petrounias 1996, 1998a, 1998b, 2000.)

3. Αίτια απόκλισης ανάμεσα στα νέα ελληνικά και στα ιταλικά.

Οι διαφορές στην προφορά αυτών των λέξεων οφείλονται σε τρείς παράγοντες: 1) Μορφολογικοί κανόνες της λατινικής. 2) Διαφορετική φωνολογική εξέλιξη των δύο γλωσσών, εξέλιξη που στα ελληνικά αποχτά διαφορετική μορφή ανάμεσα σε λέξεις λαϊκής και λόγιας προέλευσης· άν και κάποιες λόγιες προφορές παρουσιάζονται και σε μιά γλώσσα όπως τα ιταλικά. 3) Διαφορετικές συμβάσεις που ισχύουν στην ορθογραφία των ευρωπαϊκών γλωσσών.

Μπορεί να συμβεί κάποια λέξη να έχει μπεί στα ιταλικά μέσω μιάς άλλης γλώσσας. Τέτοια είναι για πρδ. η περίπτωση της λέξης pratico < γαλλ. pratique < αρχαίο ελληνικό πρακτικός. Στην έμμεση πορεία αυτής της λέξης οφείλεται το μονό [t], ενώ κανονικά το συμφωνικό σύμπλεγμα [kt] της ελληνικής γίνεται στα ιταλικά διπλό [tt]· δές πιό κάτω στον αρ. 8.4.

4. Αναγνωρισιμότητα

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύγκριση είναι να μπορεί ο σπουδαστής ν' αναγνωρίσει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη λέξη της Γ2 και της αντίστοιχης λέξης στη δική-του γλώσσα. Βασικό επακόλουθο αυτής της προϋπόθεσης είναι πως αντικείμενο τούτης της μελέτης δέν μπορούν να είναι όλα τα παλιά δάνεια που πέρασαν στα λατινικά κατα την ελληνορωμαϊκή εποχή και στη συνέχεια μπήκαν στα ιταλικά από τη λαϊκή παράδοση. Καθώς τέτοιες λέξεις υπέστησαν πολυάριθμες φωνολογικές και μορφολογικές εξελίξεις, δέν αναγνωρίζονται απ' τον έλληνα σπουδαστή σάν «ελληνικές», και ιδιαίτερα άν έχουν υποστεί και σημασιολογικές αλλαγές. Για παράδειγμα, σε τούτη τη μελέτη δέν ενδιαφέρουν λέξεις όπως chiesa < ἐκκλησία, chierico < κληρικός, γιατι σκοπός δέν είναι να στηριχτεί η διδασκαλία σε ετυμολογική προσέγγιση. Ενδιαφέρει όμως ένα παλιό δάνειο όπως idolo < εἴδωλον, γιατι η αναγνωρίζεται εύκολα, ή η συγγενική λέξη ecclesiastico, προφανώς νεότερο δάνειο λόγιας προέλευσης απ' το ελληνιστικό ἐκκλησιαστικός, γιατι η αντιστοιχία ανάμεσα στους δύο όρους είναι προφανής.

Σε μερικές περιπτώσεις δέν είναι εύκολη η πρόβλεψη για το πότε μιά λέξη ελληνικής καταγωγής, που έχει υποστεί αξιόλογη τροποποίηση, μπορεί ν' αναγνωριστεί σάν τέτοια απ' το σπουδαστή· όπως είναι η περίπτωση του μεταγενέστερου, μεσαιωνικού, δανείου ιεραρχία > gerarchia, ή του ονόματος Πασχάλης > Pasquale. Μέχρι σήμερα δέν έχει επιχειρηθεί ειδική έρευνα σχετικά με το ποιές αντίστοιχες λέξεις θα μπορούσαν ν' αναγνωριστούν απ' το σπουδαστή. Η διατριβή της Ελένης Κασάπη-Ζωντανού (1997), που εξετάζει τις σφαλερές προϋποθέσεις απ' τη μεριά των ελλήνων σπουδαστών σχετικά με επιστημονικούς όρους, θα μπορούσε να χρησιμέψει σά βάση έρευνας σε τούτο το συγκεκριμένο τομέα.

5. Δέν πρόκειται για μελέτη μορφολογική ή σημασιολογική

Πολλές λέξεις παρουσιάζουν μορφολογικά ή σημασιολογικά προβλήματα. Το ενδιάμεσο των λατινικών και η μορφολογική εξέλιξη απ' τα λατινικά στα ιταλικά ευθύνονται για τις αλλαγές των καταλήξεων και ιδιαίτερα των παραγωγικών επιθημάτων.

για πρδ. πανάκεια > panacea, γυναικεῖον > gineceo, Σωκράτης > Socrate_, Πλάτων > Platone (και στα νέα ελληνικά Πλάτωνας). Δές πιο κάτω στον αρ. 9.3.

Επίσης όσον αφορά τη σημασιολογία, διαπιστώνεται πως οι ανάγκες του νεότερου πολιτισμού, αλλά και περιπτώσεις διαφορετικής εξέλιξης ευθύνονται για αντίστοιχες τροποποιήσεις της σημασίας για πρδ., androgino ῾ερμαφρόδιτος᾽ - νέα ελλ. αντρόγυνο ῾παντρεμένο ζευγάρι᾽, gineceo ῾γυναικωνίτης᾽ - νέα ελλ. γυναικείο ῾που ταιριάζει σε γυναίκα᾽. Με το θέμα αυτό έχω ασχοληθεί αλλού (Πετρούνιας 1998), έτσι ώστε μορφολογικές και σημασιολογικές διαφορές δέ χρειάζεται να εξεταστούν σε τούτη τη μελέτη.

6. Βάση της σύγκρισης: η ορθογραφία

Η σύγκριση απ' τη μιά μεριά της εξέλιξης της ελληνικής και απ' την άλλη της λατινικής και της ιταλικής, παίρνοντας υπόψη και το διαφορετικό τρόπο προφοράς των αρχαίων ελληνικών στην Ιταλία και στην Ελλάδα, επιτρέπει τον καθορισμό κανόνων αντιστοίχησης (ισοδυναμίας) της προφοράς αυτών των λεξικών στοιχείων που ισχύουν ανάμεσα στα νεά ελληνικά και στα ιταλικά.

Καθώς για τη νέα ελληνική ισχύει ιστορική ορθογραφία, είναι δυνατό να εντοπιστούν φωνολογικές αποτυπώσεις παλιότερων εποχών. Επομένως οι κανόνες αντιστοίχησης μπορούν να διατυπωθούν πάνω σε ορθογραφική βάση. Είναι γεγονός οτι η ορθογραφία αποτελεί πρόβλημα για τους Έλληνες, αλλά για το δικό-μας σκοπό αυτό το μειονέχτημα μπορεί ν' αποδειχτεί χρήσιμο, εφόσον επιτρέπει να καθοριστούν κανόνες αντιστοίχησης σε ορθογραφική βάση. Σ' αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να παρθούν υπόψη μερικές διαφορές ανάμεσα στην αρχαία ελληνική και στη λατινική γραφή. Θα πρέπει επίσης να παρθεί υπόψη πως η λατινική μορφή των αρχαιοελληνικών δανείων στηρίζεται στην προφορά της ελληνιστικής εποχής, ενώ στα νέα ελληνικά χρησιμοποιείται γραφή που μοιάζει με τη γραφή της κλασικής εποχής. Αλλά γιανα έχουν πραχτική αξία, οι κανόνες πρέπει να διατυπωθούν σε σημερινή συγχρονική βάση.

Οι αρχαίες ελληνικές λέξεις θα γραφτούν όπως συνηθίζεται στις εκδόσεις των αρχαίων συγγραφέων και όχι όπως έγραφαν κατα την αρχαιότητα· για πρδ. με κεφαλαία γράμματα.

Πρέπει να σημειωθεί πως η ιταλική ορθογραφία είναι απλούστερη απ' τη νεοελληνική, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς συγκρίνοντας τα δεδομένα ανάμεσα στον Camilli 1965 και στον Πετρούνια 1984, σσ. 517-533.

6α Ο αλγόριθμος της σύγκρισης

Ο αλγόριθμος για τον καθορισμό των κανόνων αντιστοίχησης θα πάρει υπόψη τη φωνολογία της λατινικής, τον τρόπο που προφέρονται τ' αρχαία ελληνικά στις δύο χώρες, Ελλάδα και Ιταλία, την εξέλιξη της ιταλικής φωνολογίας τους τελευταίους αιώνες, την εξέλιξη της φωνολογίας της λαϊκής ελληνικής, τις φωνολογικές διαφορές της λόγιας γλώσσας, και τις ορθογραφικές συμβάσεις των δύο γλωσσών. Αλλά το τελικό αποτέλεσμα θα πρέπει να διατυπωθεί με συγχρονικούς κανόνες, καθώς οι σπουδαστές δέ δείχνουν πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα περίπλοκα προβλήματα της ιστορικής γλωσσολογίας.

7. Τα φωνήνετα

Σχετικά με τα φωνήεντα διαπιστώνεται πως η εξέλιξη απ' τ' αρχαία στα νέα ελληνικά και απ' τα λατινικά στα ιταλικά παρουσιάζει αξιοσημείωτες ομοιότητες στην ελάττωση των φωνηεντικών φθόγγων, τόσο ως προς την ελάττωση των φωνηέντων όσο και ως προς την ελάττωση των διφθόγγων ("μονοφθογγισμός" των διφθόγγων). Αυτή η εξέλιξη είναι πιό δραστική στα ελληνικά, αλλά τ' αποτελέσματα είναι παρόμοια. Η διάκριση σε εφτά φωνήεντα που διαθέτουν μερικές ποικιλίες της ιταλικής δέν έχει σημασία σε τούτα τα συμφραζόμενα.

7.1 Εξέλιξη των φωνηέντων και των διφθόγγων: Σε φωνολογική σειρά

αρχ. ελληνικά		νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
φθόγγος	γραφή	φθόγγος	γραφή	φθόγγος	γραφή	αρχ. ελληνικά	ιταλικά
i	ι	i	ι	i	i	κρίσις	crisi
i:	ι	i	ι	i	i	μισογύνης	misogine
e:	ει	i	ει	i	i	εἰκοσάεδρον	icosaedro
e	ε	e	ε	e	e	περίοδος	periodo
ε:	η	i	η	e	e	δημοκρατία	democrazia
y	υ	i	υ	i	a	λυρικός	lirico
y:	υ	i	υ	i	a	μυθολογία	mitologia
u:	ου	u	ου	u	u	οἰκουμενικός	ecumenico
o:	ου	u	ου	u	u	Oὐρανός	Urano
o	ο		ο	o	o	μονογαμία	monogamia
ɔ:	ω		ω	o	o	ὥρα	ora
a	α	a	α	a	a	παθολογικόν	patologia
a:	α	a	α	a	a	πρακτικός	pratico
eι̯	ει	i	ει	i	i	εἴδωλον	idolo
oι̯	οι	i	οι	e	e	οἰκουμενικός	ecumenico
aι̯	αι	e	αι	e	e	φαινόμενον	fenomeno
ɔ:ι̯	ῳ	o	ω	e	e	τραγῳδία	tragedia
a:ι̯	ᾳ	a	α	a	e	Ἅ̙δης	Ade
oʊ̯	ου	u	ου	u	u	ακουστικός	acustico
eʊ̯	ευ	ef/ev	ευ	eʊ̯	eu	εὐχαριστία Eὐρώπη	eucaristia Europa
aʊ̯	αυ	af/av	αυ	aʊ̯	au	ταυτολογία	tautologia
						-σαυρος	-sauro

Απόληξη των [i, i:, y] πρίν απο φωνήεν: σε λέξεις λαϊκής προέλευσης: σε αρχή λέξης και ύστερ' απο ηχηρό σύμφωνο: [ʝ], ύστερ' απο άηχο: [ç] για πρδ. λαϊκής προέλευσης: : άδεια [áðja] ῾χωρίς περιεχόμενο᾽, λόγιας προέλευσης άδεια [áðia] / [áðja] ῾που δίνει το δικαίωμα᾽. Οι ίδιοι φθόγγοι με [n] ή [l] ® [ɲ] [ʎ] (ουρανικοποίηση): για πρδ. λαϊκής προέλευσης: ήλιος [iʎos] (το άστρο), λόγιας προέλευσης: ηλιοκεντρικό [iliocendrikó] (όρος της αστρονομίας).

Αξιοσημείωτες αποκλίσεις συνίστανται στην προφορά των διφθόγγων [o^ι] [ɔ:ι̯] <οι, ω>, που είχαν μπεί στα λατινικά πρίν απ' το "μονοφθογγισμό": ecumenico - lirico < οἰκουμενικός - τραγῳδία.

Άν και κατα την ελληνιστική εποχή οι φωνηεντικοί φθόγγοι [oι̯] και [y] τράπηκαν και οι δύο σε [y], η απόληξή-τους στα ιταλικά είναι διαφορετική, γιατι ο δίφθογγος μπήκε στα λατινικά σε παλιότερη εποχή: ecumenico - lirico < οἰκουμενικός - λυρικός.

Σε μερικές περιπτώσεις ο λεξικός τόνος ήταν αιτία της δημιουργίας ημίφωνου: σχολή > λατ. scóla > ιταλ. scuola.

7.2 Αντιστοιχία των φωνηέντων με βάση τη γραφή: Σε αλφαβητική σειρά

7.2.1 Μονά γράμματα

Το πρώτο παράδειγμα κάθε ζευγαριού αντιπροσωπεύει αρχαία λέξη·το δεύτερο μιά δημιουργία των νεότερων γλωσσών.

νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
γραφή	φθόγγος	γραφή	φθόγγος	νέα ελληνικά	ιταλικά
<α>	[a]	<a>	[a]	πανάκεια πανθεϊσμός	panacea panteismo
<ε>	[e]	<e>	[e]	περίοδος τελεολογία	periodo teleologia
<η>	[i]	<e>	[e]	δημοκρατία ηλιο-	democrazia elio-
<ι>	[i]	<i>	[i]	κρίση ρινίτιδα	crisi rinite
<ο>	[o]	<o>	[o]	μονογαμία δισκοθήκη	monogamia discoteca
<υ>	[i]	<i>	[i]	λυρικός πυρομανία	lirico piromania
<ω>	[o]	<o>	[o] αλλά:	ώρα ωράριο τραγωδία	ora orario tragedia

ι (επίσης η, υ, e τα δίγραφα (δές πιό κάτω) ει, οι) πρίν απο φωνήεν: σε λέξεις λαϊκής προέλευσης [ʝ, ç]·λόγιας [i]/[j]: δές πιό πάνω 7.1· για πρδ. γιατρός, ποιός, ήλιος, εννιά· ενώ δημοκρατία, διαθερμία, υάκινθος.

Στα ιταλικά η κατάσταση είναι παρόμοια: giacinto ενώ democrazia, diatermia.

Δέν υπάρχουν οι γραφές ᾳ ῃ ῳ, δηλαδή το "ἱῶτα ὑπογεγραμμένον" δέ χρησιμοποιείται πιά. Αυτό το γεγονός δέν έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατι οι αντίστοιχες προφορές, με εξαίρεση το ῳ, είχαν συμπέσει με άλλους φθόγγους πρίν απ' τη δημιουργία του μοντέλου κατα την ελληνιστική εποχή. Και η γραφή υι δέν έχει σημασία, γιατι είναι πολύ σπάνια.

7.2.2 Φωνηεντικά δίγραφα

Το πρώτο παράδειγμα κάθε ζευγαριού αντιπροσωπεύει αρχαία λέξη· το δεύτερο μιά δημιουργία των νεότερων γλωσσών.

νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
grafia	suono	grafia	suono	greco mod.	italiano
<αι>	[e]	<e>	[e]	φαινόμενο παλαιολιθικός	fenomeno paleolitico
<ει>	[i]	<i>	[i]	είδωλο δεινόσαυρος	idolo dinosuaro
<αυ>	[af/av]	<au>	[aʊ̯]	ταυτολογία αυτιστικός	tautologia autistico
				κένταυρος δεινόσαυρος	centauro dinosauro
<ευ>	[ef/ev]	<eu>	[eʊ̯]]	ευχαριστία προπαιδευτικός	eucaristia propedeutico
				Eυρώπη Eυρωκράτης	Europa Eurocrate
<οι>	[i]	<e>	[e]	οικονομία οικολογία	economia ecologia
<ου>	[u]	<u>	[u]	οικουμενικός ουράνιο	ecumenico uranio

Δηλαδή, συνδυασμοί Φ+Σ προερχόμενοι απ' τους διφθόγγους αυ, ευ στα νέα ελληνικά πρίν απο άηχο Σ έγιναν Φ+[f], πρίν απο ηχηρό σύμφωνο έγιναν Φ+[v].

8. Τα σύμφωνα

Όσον αφορά τα σύμφωνα, διαπιστώνεται πως τα διπλά με εξαίρεση των νοτιοανατολικών διαλέκτων, όπως της Ρόδου και της Κύπρου, έγιναν μονά στα νέα ελληνικά, αλλά έμειναν διπλά στα ιταλικά.

Τα υπερωικά σύμφωνα υπέστησαν και στις δύο γλώσσες παράλληλη εξέλιξη ουράνωσης πρίν απο ουρανικό (μπροστινό) φωνήεν, για πρδ. [ki] ® [ci], αλλά στα ιταλικά κατέληξαν σε φατνοουρανικά· για πρδ. [ki] ®[t∫i].

Το σύμφωνο [h], που υπήρχε και στις δύο κλασικές γλώσσες (το «δασύ πνεύμα», η δασεῖα των κλασικών φιλολόγων), απαλείφτηκε τόσο στα ελληνικά όσο και στον πρόδρομο των ιταλικών, έτσι ώστε σήμερα δέν αποτελεί πρόβλημα για τον Έλληνα που μαθαίνει ιταλικά ή αντίστροφα.

Τα δασέα σύμφωνα [p^h t^h k^h] (γραφή <φ θ χ>), που δέν υπήρχαν στα λατινικά και ούτε στα ιταλικά, συνέπεσαν στα ιταλικά με τα αντίστοιχα αδάσυντα [p t k] , ενώ στα ελληνικά τράπηκαν σε εξακολουθητικά (τριβόμενα) [f θ x] κιόλας κατα την ελληνιστική εποχή. Και τα ηχηρά κλειστά [b d g], με εξαίρεση τη θέση ύστερ' απο ρινικό ([md nd ŋɡ]), έγιναν εξακολουθητικά [v ð ɣ].

8.1 Εξέλιξη των συμφώνων: Σε φωνολογική σειρά.

αρχαία ελληνικά		νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
φθόγγος	γραφή	φθόγγος	γραφή	φθόγγος	γραφή	αρχαία ελληνικά	ιταλικά
[p]	π,ππ	[p]	π, ππ	[p]	p	ὑποτείνουσα	ipotenusa
[b]	β	[v]	β	[b]	b	βράγχια	branchia
ύστερ' απο ριν.: λόγιας προέλ.: λαϊκής προέλ.:		[v] [b]	β μπ	[b]	b	ἄμβων κόμβος	ambone
[pν]	φ	[f]	φ	[f]	f	φιλοσοφία	filosofia
[t]	τ, ττ	[t]	τ, ττ	[t]	t	μεταφορά	metafora
[tía]#	τία	[tía]	τία	[tsía]	zia	δημοκρατία	democrazia
[d]	δ	[ð]	δ	[d]	d	Δωδώνη	Dodona
ύστερ' απο ριν.: λόγιας προέλ.: λαϊκής προέλ.:		[ð] [d]	δ ντ	[d] [d]	d d	Ἀλεξάνδρεια Ἀλέξαντρος	Alessandria Alessandro
[k]*	κ, κκ	[k]	κ, κκ	[k]	c	εἰκών	icona
πρίν απο [i, e]:		[c]		[t∫]	c	κυκλικός	ciclico
[g]*	γ	[ɣ]	γ	[ɡ]	g	γάγγλιον	ganglio
πρίν απο [i, e]: άν διπλό:		[ʝ] [ɡ, ɟ]	γ γγ	[ʤ] [ɲɡ]	g ng	γῦρος γάγγλιον	giro ganglio
[kh]*	χ	[x]	χ	[k]	k	ἠχώ	eco
πρίν απο [i, e]:		[ç]	χ	[k]	ch	χειρουργός	chirurgo
[s-z]	σ, σσ	[s-z]	σ, σσ	[s-z]	s, ss
πρίν απο ηχ. Σ.: ανάμεσα σε Φ.: αλλιώς:		[z] [s] [s]	σ	[z] [z] [s]	s	κόσμος φιλοσοφία Σωκράτης	cosmo filosofia Socrate
[m]	μ, μμ	[m]	μ, μμ	[m]	m	μανία	mania
[n]*	ν, νν	[n]	ν, νν	[n]	n	μανία	mania
[l]*	λ, λλ	[l]	λ, λλ	[l]	l	πολιτικός	politico
[r]	ρ, ρρ	[r]	ρ, ρρ	[r]	r	πυραμίς	piramide
[h]	<̒>	-	-	-	-	ἑλληνικός	ellenico
[zd]	ζ	[z]	ζ	[tz/dz]	z	τραπέζιον ζωο-	trapezio zoo-

^# Για την απόληξη [tia] δές πιό κάτω στον αρ. 9.3

* Ουρανικοποιήσιμα σύμφωνα:

[k g k^h] ® [c ɟ/ʝ ç] πρίν απο ουρανικό (μπροστινό) φωνήεν ([i, e]).

[l n] /i/ + Φ σε λέξεις λαϊκής προέλευσης: ®[ʎ ɲ] + V.

Διαφορές γραφής που οφείλονται σε διαφορές του «ανατολικού» κατα του «δυτικού» αρχαιοελληνικού αλφαβήτου, και κατακολουθία του λατινικού: χ - ch, ξ - ks, x.

Το σύμπλεγμα [zd] παρουσιάζεται εδώ, γιατι η γραφή-του <ζ> παρουσιάζεται και στον ακόλουθο πίνακα, στα γράμματα της νέας ελληνικής.

8.2 Αντιστοιχία των συμφώνων με βάση τη γραφή: σε αλφαβητική σειρά

νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
γραφή	φθόγγος	γραφή	φθόγγος	greco mod.	italiano
β	[v]	b	[b]	βράγχια	branchia
γ πρίν απο [i, e]	[ɣ] [ʝ]	g g	[ɡ] [ʤ]	γάγγλιο γύρος	ganglion giro
δ	[ð]	g	[d]	Δωδώνη	Dodona
ζ	[z]	z	[ts/dz]	τραπέζιο ζωο-	trapezio zoo-
θ	[θ]	t	[t]	άθεος	ateo
κ πρίν απο [i, e]	[k] [c]	c c	[k] [t∫]	εικόνα κυκλικός	icona ciclico
λ*	[l]	l	[l]	πολιτικός	politico
μ	[m]	m	[m]	μανία	mania
ν*	[n]	n	[n]	μανία	mania
ξ άν λόγιας προέλευσης	[ks]	ss x x	[ss] [ks] [ɡz]	Aλέξαντρος ξενία εξηγητικός	Alessandro xenia exegetico
π	[p]	p	[p]	υποτείνουσα	ipotenusa
ρ	[r]	r	[r]	πυραμίδα	piramide
σ πρίν ηχ. Σ. ανάμεσα σε Φ.	[s] [z] [s]	s s s	[s] [z] [z]	ιστορικός κόσμος φιλοσοφία	(i)storico cosmo filosofia
τ	[t]	t	[t]	μεταφορά	metafora
φ	[f]	f	[f]	φιλοσοφία	filosofia
χ πρίν απο [i, e]	[x] [ç]	c ch	[k] [k]	ηχώ χειρούργος	eco chirurgo
ψ	[ps]	ss ps	[ss] [ps]	έλλειψη ψευδο-	ellissi pseudo

* Για την προφορά των συνδυασμών <λ[i]Φωνήεν> και <ν[i]φωνήεν> δές πιό πάνω, στον αρ. 7.1 (μετά τον πίνακα).

8.3 Διπλά σύμφωνα.

Στα νέα ελληνικά ® απλά· στα ιταλικά ® διπλά.

Μερικές διαφορές ἀκαδημία - accademia, πατριωτικός - patriottico.

Στα νέα ελληνικά: γραφή <γγ> = [ɡ, ɟ], για πρδ. γάγγλιον· αλλιώς <διπλή γραφή> = [μονό σύμφωνο].

Παραδείγματα με διπλά σύμφωνα

νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
γραφή	φθόγγος	γραφή	φθόγγος	νέα ελληνικά	ιταλικά
<κκ>	[k]	<cc, cch>	[cc, ttS]	εκκλησιαστικός	ecclesiastico
<λλ>	[l]	<ll>	[ll]	ελληνικός	ellenico
<μμ>	[m]	<mm>	[mm]	κόμμα	comma
<νν>	[n]	<nn>	[nn]	εννεασύλλαβος	enneasillabo
<ππ>	[p]	<pp>	[pp]	ιππόκαμπος	ippocampo
<ρρ>	[r]	<rr>	[rr]
<σσ>	[d]	<ss>	[ss]	θαλασσο-	talasso-
<ττ>	[t]	<tt>	[tt]	Aττική	Attica

Το λεξικό στοιχείο για τη ῾γλώσσα᾽, στα νέα ελληνικά μόνο γλωσσο-, μπορεί στα ιταλικά να παρουσιαστεί είτε με τη μορφή της αρχαίας αττικής διαλέκτου ως glotto- είτε με την ελληνιστική μορφή ως glosso-: glottodidattica - γλωσσοδιδακτική, glossario - γλωσσάριο.

8.4 Συμφωνικά συμπλέγματα.

Κανονικά στα ιταλικά ένα συμφωνικό σύμπλεγμα καταλήγει μέσω ολικής αφομοίωσης σε διπλό σύμφωνο. Αλλά σε μερικές λέξεις, εξαιτίας λόγιας επίδρασης, το αρχικό σύμπλεγμα παραμένει.

Στα νέα ελληνικά, στη λαϊκή γλώσσα, τα συμπλέγματα [pt kt fθ xθ sθ] υπόκεινται σε ανομοίωση τρόπου άρθρωσης και γίνονται αντίστοιχα [ft xt ft xt st]· για πρδ. πτερόν > φτερό. Αλλά αυτός ο φωνολογικός κανόνας ανατρέπεται («μπλοκάρεται») στη λόγια γλώσσα, έτσι ώστε δέν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις λέξεις που εξετάζονται εδώ.

Σχετικά με το αρχαίο σύμπλεγμα [zd] δές και πιό πάνω, στον αρ. 8.1.

Υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις:πρακτικός - pratico (δές στον αρ. 3).

Αξιοσημείωτη απόκλιση ανάμεσα στ' αρχαία της κλασικής εποχής και στα νέα ελληνικά συνίσταται στην αφομοίωση ηχηρότητας των κλειστών μετά απο ρινικό· η αρχή αυτής της εξέλιξης τοποθετείται στην ελληνιστική εποχή. Επιπλέον, τη νεότερη εποχή είναι συνηθισμένη η «προαιρετική» αποβολή του ρινικού σ' αυτή τη θέση. (Δές τις τρείς τελευταίες αράδες του πίνακα.) Σ' αυτές τις φωνολογικές εξελίξεις οφείλεται η δυσκολία ενός Έλληνα να διακρίνει για παράδειγμα στα ιταλικά ανάμεσα σε ελάχιστα ζευγάρια του τύπου: quanto - quando ῾πόσο - πότε᾽. Ένας Έλληνας έχει την τάση να προφέρει τα τρία τελευταία παραδείγματα των ιταλικών ώς: [olimbo] / [olibo], [ondologia] / [odologia], [aɲɡona] / [agona].

αρχ. ελληνικά		νέα ελληνικά		ιταλικά		παραδείγματα
φθόγγοι	γραφή	φθόγγοι	γραφή	φθόγγοι	γραφή	νέα ελληνικά	ιταλικά
[pt]	<πτ>	[pt]	<πτ>	[tt]	<tt>	δίπτυχο	dittico
				[pt]	<pt>	πτερόσαυροι	pterosauri
[ps]	<ψ>	[ps]	<ψ>	[ss]	<ss>	έλλειψη	ellissi
				[pt]	<pt>	ψευδο-	pseudo
[kt]	<κτ>	[kt]	<κτ>	[tt]	<tt>	Έκτορας	Ettore
				[ks]	<kt>	εκτο-	ecto-
[ks]	<ξ>	[ks]	<ξ>	[ss]	<ss>	Aλέξαντρος	Alessandro
				[gz]	<x>	εξηγητ-	exegetico
[pth]	<φθ>	[fθ]	<φθ>	[tt]	<tt>	δίφθογγος	dittongo
[kth]	<χθ>	[xθ]	<χθ>	[tt]	<tt>	ιχθυολογία	ittiologia
[sth]	<σθ>	[sθ]	<σθ>	[st]	<st>	ασθένεια	astenia
[zd]	<ζ>	[z]	<ζ>	[ts/dz]	<z>	τραπέζιον	trapezio
						ζωο-	zoo-
[mp]	<μπ>	[mb/b]	<μπ>	[mp]	<mp>	Όλυμπος	Olimpo
[nt]	<ντ>	[nd/d]	<ντ>	[nt]	<nt>	οντολογία	ontologia
[ŋk]	<γκ>	[ŋk/ɡ]	<γκ>	[ŋk]	<nc>	Aγκώνα	Ancona

9. Τόνος

Ο τόνος των ελληνικών δανείων μετατίθεται σύμφωνα με τον κανόνα του λατινικού τονισμού. Η παραλήγουσα στα λατινικά τονιζόταν, άν ήταν «βαρειά», δηλαδή άν περιείχε μακρό φωνήεν ή κατέληγε σε σύμφωνο, δηλαδή άν ήταν κλειστή. Αλλιώς ο τόνος βρισκόταν στην προπαραλήγουσα. Σύμφωνα μ' αυτόν τον κανόνα, και με εξαίρεση των μονοσύλλαβων, τα δάνεια απ' τα ελληνικά με τόνο στη λήγουσα δέν μπορούσαν να τον κρατήσουν σ' αυτή τη θέση. Εξαιτίας του λατινικού κανόνα, μετάθεση του τόνου μπορούσε να συμβεί και όταν το δάνειο ήταν παροξύτονο ή προπαροξύτονο.

9.1 Τόνος με βάση τη γραφή

Για την αντιστοιχία στη γραφή πρέπει να παρθεί υπόψη άν το φωνήεν της παραλήγουσας της ελληνικής λέξης ακολουθείται απο δύο σύμφωνα (συνδυασμοί όπως [dr] [tr], που μπορούν ν' ανήκουν στην επόμενη συλλαβή και επομένως επιτρέπουν στην προηγούμενη συλλαβή να είναι «ανοιχτή», είναι σπάνιοι), ή άν η συλλαβή έχει ένα απο τα γράμματα η, ω ή δίγραφο αι, ει, οι, αυ, ευ, ου. Σε τέτοια περίπτωση, στα ιταλικά αναμένεται τόνος στην παραλήγουσα. Παρατηρούνται όμως κάποιες εξαιρέσεις, όπως στην περίπτωση της λέξης idolo < εἴδωλον, που γράφεται με ωμέγα, αλλά τονίζεται στην προπαραλήγουσα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός οτι αυτή η λέξη μπήκε στα λατινικά μετά τη βράχυνση των μακρών φωνηέντων, και έτσι μπόρεσε να διατηρήσει τον τόνο στην αρχική-του συλλαβή.

Άν το φωνήεν της παραλήγουσας του δανείου απ' τα ελληνικά δέν ακολουθείται απο δύο σύμφωνα, και άν το φωνήεν γράφεται με ε ή ο, περιμένουμε τόνο στην προπαραλήγουσα. Άν όμως το φωνηεντικό γράμμα είναι α, ή ι, ή υ, γράμματα που στο αρχαίο αλφάβητο δέν έκαναν διάκριση μακρού ‑ βραχέος, δέν είναι δυνατό να καθοριστούν κανόνες αντιστοίχησης· όμως δές πιό κάτω την περίπτωση των επιθημάτων.

Δισύλλαβες λέξεις, άν τονίζονται στην παραλήγουσα, διατηρούν φυσικά τον τόνο στην ίδια λέξη· άν ο τόνος της ελληνικής λέξης βρίσκεται στην τελική συλλαβή, θα μετατεθεί στην παραλήγουσα.

9.2 Θέση του τόνου

I. Προβλέψιμη θέση
1. Δισύλλαβες λέξεις
		χ. μετ.	κόσμος	cosmos
			με μετ.	Xριστός	Cristo
2. Δισύλλαβες λέξεις
παραλήγουσα		κλειστή	χ. μετ.	αστερίσκος	asterisco
			με μετ.	Όλυμπος έλλειψη οφθαλμός	olimpo ellissi oftlámo
	όχι κλειστή	περιέχει ε, ο	χ. μετ..	άγγελος σύνοδος	ángelo sinodo
			με μετ.	Διογένης	diogene
		περιέχει η, ω, αι, αυ, ει, ευ, ευ, ου	χ. μετ.*	Αθήνα αμνηστεία ευνούχος	Atene amnestia eunuco
			με μετ.	Αθηνά Πλάτωνας άζωτο	Atena Platone azoto
ΙΙ. Απρόβλεπτη θέση
παραλήγουσα όχι κειστή		περιέχει α, ι, υ	χ. μετ.	πυρίτης αρχέτυπο ανάγλυφο	pirite archetipo anaglifo
			με μετ.	Σωκράτης Ολυμπία ρητορική#	Socrate Olimpia retorica

μετ. = μετάθεση, χ. = χωρίς

* Υπάρχουν όμως αρκετές εξαιρέσεις: carattere, misantropo, idolo.

^# Αλλά ίσως με αναγνωρίσιμο επίθημα.

9.3 Τόνος σε επιθήματα.

Παρατηρείται αντιστοιχία με μερικά επιθήματα, όπως στην περίπτωση του αρχαίου, -ικός με βραχύ φωνήεν στ' αρχαίά ελληνικά, και επομένως με τόνο στην παραλήγουσα στις αντίστοιχες ιταλικές λέξεις· ρητορική - retórica.

Τόνος: Παραδείγματα με επιθήματα

χωρίς μετακίνηση
-ία	-ia	δημοκρατία φοβία	democrazia fobia
-ιο	-io	μονοπώλιο	monopólio
-είο	-éo	γυναικείο	ginecéo
-αίος	-éo	Eυρωπαίος	Européo
χωρίς μετακίνηση
-εια	-ia	αντιπάθεια	antipatia
-ικός	-ico	τονικός ρητορική	tónico retórica
-ινός	-ino	βυζαντινός	bizantino
-ακός	-aco	ολυμπιακός	olimpiaco
-οειδής	-óide	ανθρωποειδής	Antropóide

Πρέπει ακόμη να παρθεί υπόψη η "λεξικοποίηση", δηλαδή η περίπτωση που ένα αρχαίο επίθημα δέ γίνεται πιά αισθητό. Ίσως ομιλητές της ελληνικής θα μπορούσαν ν' αναγνωρίσουν επίθημα σε λέξεις όπως γυναικείο (αλλά με διαφορετική σημασία: πιό πάνω, αρ. 5), δημοκρατία, τονικός, ίσως και στο ρητορική, ιδίως άν τους το υποδείξει ο δάσκαλος. Αλλά δέν είναι πιθανό πως θα μπορούσαν ν' αναγνωρίσουν επίθημα σε λέξεις όπως πανάκεια - panacea, οπου το αρχικό επίθημα δέ γίνεται πιά αισθητό.

Με εξαίρεση των θηλυκών ουσιαστικών σε -α, τα περισσότερα απ' τ' άλλα ουσιαστικά παρουσιάζουν εξαιρέσεις. Ειδικότερα, η τελική ακολουθία -zia < επίθημα -ία σε βάση ουσιαστικών σε τ- (δημοκρατία, ἀριστοκρατία > democrazia, aristocrazia) παρουσιάζει την ειδική αντιστοιχία τ- - z-.

10. Απο την άποψη ενός Ιταλού που μαθαίνει νέα ελληνικά

Άν ακολουθήσουμε την αντίστροφη πορεία, είναι δυνατό να καθορίσουμε κανόνες αντιστοίχησης παίρνοντας σά βάση τα ιταλικά και απόληξη τα νέα ελληνικά. Απ' όσα παρουσιάστηκαν, γίνεται αντιληπτό πως προς αυτή την κατεύθυνση η προσπάθεια θα ήτανε σχετικά απλούστερη. Το σοβαρότερο πρόβλημα για έναν Ιταλό που μαθαίνει νέα ελληνικά θα είναι η αντιστοιχία ανάμεσα σε συμφωνικά συμπλέγματα στα ελληνικά και διπλά σύμφωνα στα ιταλικά, καθώς αυτά μπορούν να έχουν διαφορετικές πηγές· όπως για πρδ. ettagono που αντιστοιχεί σε επτάγωνο, αλλά και ottagono που αντιστοιχεί σε οκτάγωνο.

Τέλος θα πρέπει να παρθούν υπόψη οι ειδικές ανάγκες των κλασικών φιλολόγων, που συχνά περιμένουν προφορά άν όχι ακριβώς «αρχαία ελληνική», τουλάχιστον σάν τη λεγόμενη «ερασμιακή», που όπως είναι γνωστό δέν έχει στόχο να αναπαράξει ακριβώς την προφορά κάποιας συγκεκριμένης περιόδου της αρχαίας ελληνικής, αλλά δημιουργεί μιά «εξομαλυσμένη» προφορά της αρχαίας γλώσσας. (Drerup 1930, 1932· Πετρούνιας 2001.)

11. Εξέλιξη της έρευνας

Ο πρωταρχικός σκοπός τούτης της μελέτης είναι να ευαισθητοποιήσει τόσο τους δασκάλους όσο και τους σπουδαστές που διαθέτουν ανώτερη γνώση της ιταλικής σε ένα σημαντικό κεφάλαιο της αντιπαραθετικής (συγκριτικής) ανάλυσης νέων ελληνικών και ιταλικών. Σε επόμενη φάση θα είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα λεξικό των πιό κοινών διεθνισμών με ενδείξεις σχετικά με την αντιστοιχία των διαφόρων φθόγγων.

Βιβλιογραφία

1. Allen W.S. 1965. Vox latina. A guide to the pronunciation of classical Latin. Cambridge Univ. Press.
2. Allen W.S. 1974². Vox graeca. A guide to the pronunciation of classical Greek. Cambridge Univ. Press. Traduzione greca: KαραλήM. & Παράσογλου Γ.N. 2000. Vox graeca. H προφορά της ελληνικής στην κλασική εποχή. Ίδρυμα Mανόλη Tριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη.
3. Battisti C. & Alessio G. 1975. Dizionario etimologico italiano. G. Barbèra, Firenze.
4. Benveniste E. 1966 "Formes nouvelles de la composition nominale." Bulletin de la societé de linguistique de Paris 61,6,82-95.
5. Browning R. 1983². Medieval and modern Greek. Cambridge Univ. Press. Traduzione greca: Kονομή M. 1991. H ελληνική γλώσσα, μεσαιωνική και νέα. Eκδόσεις Παπαδήμα, Aθήνα.
6. Camilli A. 1965³ . Pronuncia e grafia dell'italiano. Sansoni, Firenze.
7. Cortelazzo M. & Zolli P. 1979-1988. Dizionario etimologico della lingua italiana. Zanichelli, Bologna. 5 vol.
8. Drerup E. 1930, 1932. Die aussprache des griechischen von der Renaissance bis zur gegenwart. Schöningh Verlag, Paderborn. 2 vol.
9. Kασάπη-Zωντανού E. 1997. Kατανόηση κειμένου απο μή φυσικούς ομιλητές και ψευδοδιαφανείς λέξεις: Mιά έρευνα συσχέτισης για τα μεταφραστικά-τους λάθη. Tesi di dottorato di ricerca, Università di Salo­nicco. Θεσσαλονίκη.
10. Leumann M. 1977. Lateinische laut- und formenlehre. Handbuch der altertumswissenschaft 2.2.1. C.H.Beck, München.
11. Lupaş L. 1972. Phonologie du grec attique. Janua linguarum, Mouton, The Hague.
12. Munske H.H. & Kirkness A. (ed.) 1996. Eurolatein. Niemeyer verlag, Tübingen.
13. Newton B. 1971.The generative interpretation of dialect. A study of modern Greek phonology. Cambridge Univ. Press.
14. Πετρούνιας E. 1984. Nεοελληνική γραμματική και συγκριτική ανάλυση. University studio press, Θεσσαλονίκη.
15. Petrounias E. 1990. "Towards an English pronouncing dictionary for Greek speakers. English words of «Greek» origin". AILA 90. Proceedings, vol. 2, 470. Θεσσαλονίκη.
16. Πετρούνιας Ε. 1996. "Γλωσσικές σχέσεις Eλλάδας και Δύσης: Λεξιλόγιο και δια­χρονικότητα της ελληνικής γλώσσας." ("Linguistic relations between Greece and the West: Vocabulary and diachronicity of the Greek language") ("Relations linguistiques entre la Grèce et l'Occident: lexique et diachronie de la langue grecque.") H Eλληνική γλώσσα (The Greek Language, La langue grecque). Yπουργείο Eθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, 37-40 (91-94, 163-166).
17. Petrounias E. 1998a. "Parole italiane di origine «greca»: Problemi di interferenza." Atti del primo convegno binazionale, 53-66. Istituto Italia­no di Cultura di Salonicco. Θεσσαλονίκη.
18. Πετρούνιας E. 1998b. Le etimologie del Λεξικό της Kοινής νεοελληνικής. Ίδρυμα Mανόλη Tριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη.
19. Πετρούνιας E. 2000. "Iδιαιτερότητες της νεοελληνικής ετυμολογίας." Γλώσσα και μεταρρυθμίσεις, 57-89. Kώδικας, Θεσσαλονίκη.
20. Πετρούνιας E. (In corso di stampa)a. "The special state of modern Greek etymology." Proceedings of the fourth international congress on Greek linguistics, Cyprus.
21. Πετρούνιας E. 2001. "H προφορά των αρχαίων ελληνικών στους νεότερους χρόνους." in: Iστορία της ελληνικής γλώσσας, 947-957. Kέντρο Eλληνικής Γλώσσας, Kαλαμαριά.
22. Rohlfs G. 1968. Grammatica storica della lingua italiana e dei suoi dialetti I: Fonetica. Einaudi, Torino.
23. Schwyzer E. 1953. Griechische grammatik. I: Lautlehre, wortbildung, flexion. Handbuch der altertumswissenschaft. K.H.Beck, München.
24. Tekavić P. 1980. Grammatica storica dell'italiano. I: Fonematica. Il Mulino, Bologna.
25. Teodorsson S.T. 1974. The phonemic system of the Attic dialect 400-340 b.C. Studia graeca et latina gothoburgensia xxxii. Göteborg.
26. Teodorsson S.T. 1977. The phonology of Ptolemaic Koine. Studia graeca et latina gothoburgensia xxxvi. Lund.
27. Teodorsson S.T. 1978. The phonology of Attic in the Hellenistic period. Studia graeca et latina gothoburgensia xL. Uppsala.

https://www.greek-language.gr/greekLang/studies/history/thema_16/09.html#a2