5 Μαρτίου 1922 - 2 Νοεμβρίου 1975
Ο αντισυμβατικός
Πιερ Πάολο Παζολίνι:
Ο Ιταλός ηθοποιός, ποιητής, συγγραφέας, σεναριογράφος και
σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στις 5 Μαρτίου του 1922 στην Μπολόνια.
Η γέννηση του συνέπεσε με μια κομβική χρονική
περίοδο για την Ιταλική πολιτική και κοινωνική ζωή. Καθώς και για την ιστορική
της εξέλιξη. Την άνοδο του φασισμού, με
κύριο εκπρόσωπο τον Μπενίτο Μουσολίνι.
Γεγονός που συνέβαλλε στην κοινωνική διάρθρωση της Ιταλίας. Αλλάζοντας
σταδιακά την αναγεννησιακή της παράδοση, μετατρέποντάς τη σε μια χώρα που
αποτελούνταν από ένα πλήθος μικροαστών στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου και των
μεγάλο-γαιοκτημόνων.
Η σκοτεινή αυτή πλευρά της ιταλικής ιστορίας, μετέτρεψε
τον αντισυμβατικό Πάολο σε «δηλωμένο» Μαρξιστή και σε αμετανόητο υπέρμαχο κατά
του φασισμού. Δημιουργώντας ταινίες που σχεδόν
όλες περιέχουν κοινωνικά και πολιτικά σχόλια για τα λαϊκά και αστικά στρώματα.
Τα οποία συμβαδίζουν με τις αρχές του Μαρξισμού όπως: «Το θεώρημα» που
κυκλοφόρησε το 1968 και το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο».
Ταινία σταθμός που καταδίκασε με τον πιο ακραίο τρόπο τα
εγκλήματα και την διαστροφικότητα του φασισμού ήταν το «Σαλό ή 120 Μέρες στα
Σόδομα». Μια ταινία που από πολλούς θεωρήθηκε σημαντικός παράγοντας που οδήγησε
στην δολοφονία του Παζολίνι. Πιθανώς από φασίστες που ενοχλήθηκαν από το «ωμό»
περιεχόμενο της.
Οικογένεια και τα πρώτα βήματα:
Ο Παζολίνι γράφει στον Αιρετικό Εμπειρισμό: «Την εποχή
εκείνη τα πήγαινα ακόμα καλά με τον πατέρα μου. Ήμουνα ιδιαίτερα πεισματάρης
και καπριτσιόζος (δηλαδή νευρωτικός), αλλά κατά βάθος καλός. Με τη μητέρα μου
(έγκυο αλλά δεν το θυμάμαι) ήμουνα, όπως και σ’ όλη μου τη ζωή, δεμένος με μια
παθιασμένη αγάπη χωρίς ελπίδα».
Το οικογενειακό περιβάλλον του Πιερ Πάολο Παζολίνι
χαρακτηρίζονταν από αντιφάσεις που επηρέασαν βαθύτατα την ψυχοσύνθεση του. Η
μητέρα και ο πατέρας του απ’ τη νηπιακή κιόλας ηλικία, άρχιζαν να τον
επηρεάζουν με εκ διαμέτρου αντίθετες αντιλήψεις και απόψεις. Ο πατέρας από την
μια πλευρά, μια αυταρχική προσωπικότητα, που διοικεί την οικογένεια με στρατιωτικό τρόπο. Τυραννικός κι
αυταρχικός προκαλεί μόνο φόβο.
«Γεμάτος πάθος με υπέρμετρη σεξουαλικότητα, βίαιος σαν
χαρακτήρας» όπως χαρακτηριστικά περιγράφει ο ίδιος τον πατέρα του. Συνεχίζει
αναφέροντας πως: «Κατέληξε στη Λιβύη χωρίς δεκάρα, έτσι άρχισε τη στρατιωτική
καριέρα που τον καταπίεσε και τον παραμόρφωσε ψυχολογικά. Τόσο ώστε να τον
σπρώξει στον έσχατο συντηρητισμό. Είχε ποντάρει τα πάντα πάνω στη φιλολογική
μου καριέρα, από τότε που ήμουνα ακόμα παιδί. Μιας και τα πρώτα μου ποιήματα τα
έγραψα σε ηλικία εφτά χρονών. Είχε διαισθανθεί, ο κακομοίρης αλλά δεν είχε
προβλέψει τις ταπεινώσεις που θα συνόδευαν την επιτυχία μου».
Και από την αντίθετη πλευρά η γλυκύτατη μητέρα του.
Καθοριστικό πρόσωπο στη ζωή του, μόνιμο αντικείμενο λατρείας, στην οποία
αφιέρωσε μερικούς απ’ τους πιο δυνατούς του στίχους. Αναπτύσσοντας με αυτό τον
τρόπο μια σχέση «οιδιπόδειου συμπλέγματος». Μιας και ο χαρακτήρας της μητέρας
του φαίνεται να ανταποκρίνεται πλήρως στις ιδιαίτερες ευαισθησίες του
καλλιτέχνη.
Τα πρώτα ποιήματα:
Τα πρώτα του ποιήματα γράφηκαν στο Σάτσιλε όπου ο
Παζολίνι πήγαινε δημοτικό σχολείο. Ύστερα ακολούθησαν και άλλες μετακινήσεις
όπου παρακολούθησε το γυμνάσιο. Φτάνοντας
τελικά στη Μπολόνια, στο λύκειο Γκαλβάνι
και μετέπειτα στο πανεπιστήμιο. «Ένα πανεπιστήμιο με δομή φασιστική», θα
σχολιάσει αργότερα. «Εξαιρείται μόνο η προσωπικότητα του Λόνγκι που εκείνα τα
χρόνια στην Μπολόνια πρόσφερε πολλά σε μένα και σε πολλούς άλλους, συνομήλικους
και πιο μεγάλους από μένα».
Το 1942 ενώ ο πατέρας του βρίσκεται αιχμάλωτος στην
Κένυα, ο Πιερ Πάολο με τη μητέρα του και τον αδερφό του καταφεύγουν στο σπίτι
των Κολούσι στην Καζάρσα. Τα χρόνια εκείνα με δικά του έξοδα, ο νεαρός Παζολίνι
εκδίδει την ποιητική συλλογή Ποιήματα στην Καζάρσα, γραμμένα στη διάλεκτο του
Φριούλι. Τον επόμενο χρόνο εκτελεί τη στρατιωτική του θητεία στο Λιβόρνο όπου
λιποτακτεί επιστρέφοντας στην Καζάρσα.
Το 1945 η οικογένεια δέχεται ένα σκληρό χτύπημα. Ο
αδερφός του Γκουίντο, δολοφονείται μαζί
με άλλους συντρόφους του, μέλη της αντάρτικης ομάδας Όζοπο. Από Γιουγκοσλάβους αντάρτες.
Ο θάνατος του Γκουίντο γίνεται ακόμα πιο
τραγικός από το γεγονός ότι σε μια πρώτη φάση κατορθώνει να ξεφύγει πληγωμένος.
Αλλά προδίνεται, μπλοκάρεται και τελικά σκοτώνεται. Στα έργα του Παζολίνι
«νιώθουμε» τις μνήμες, τον πόνο, τον οίκτο και το πένθος για το θάνατο του
αδερφού του. Συγκεκριμένα «ο θάνατος του παλικαριού» είναι ένα από τα πιο
αγαπημένα και πονεμένα του θέματα στο στα δύο μυθιστορήματα του, «Τα Παιδιά της
Ζωής» και στο «Μια Ζωή Γεμάτη Βία».
Η μεγάλη φυγή και οι προσωπικές αδυναμίες:
Τα χρόνια που διέμεινε στην Καζάρσα έμελλε να τελειώσουν άδοξα.
Παραμένοντας για τον ίδιο όμως αξέχαστα κι ανεπανάληπτα. Το ίδιο αξέχαστη του
έμεινε και η μετακίνηση ή η φυγή, όπως τη χαρακτήρισε απ’ τα μέρη εκείνα. Όταν
στις παραμονές των εκλογών του 1948 ένα αγόρι εξομολογείται στον παπά της
Καζάρσα ότι είχε σεξουαλικές σχέσεις με τον Παζολίνι. Καθώς ο Πιερ Πάολο
Παζολίνι από το 1945 ως και το 1949 που έφυγε στη Ρώμη μετά τις κατηγορίες,
δίδασκε στο γυμνάσιο του Βαλβασόνε. Ενός μικρού χωριού που βρίσκονταν κοντά
στην Καζάρσα. Όπου και ίδρυσε εκεί στις 18 Φεβρουαρίου του 1945, την
«Academiuta de lenga Furlana». Μια μικρή ακαδημία σπουδών πάνω στη
γλώσσα και την κουλτούρα του Φριούλι. Και παρόλο που η ζωή και η πνευματική του
άνθιση στο Φριούλι άνθιζε, οι κατηγορίες περί ομοφυλοφιλίας και παιδοφιλίας
καθιστούν αυτόματα αδύνατη τη ζωή του νεαρού καθηγητή . Μέσα στο στενό περίγυρο
του χωριού.
Έτσι φεύγει άμεσα με τη μητέρα του στη Ρώμη. Ερχόμενος
αντιμέτωπος με μεγάλες δυσκολίες. Που όπως χαρακτήρισε και ο ίδιος: «Υπήρξα
ένας απ’ αυτούς τους άνεργους που καταλήγουν στην αυτοκτονία». Στην αρχή έμενε
στην Πιάτσα Κοσταγκούτι, μετά στο συνοικισμό Σαν Μάμολο, κοντά στις φυλακές
Ρεμπίμπια. Οι συνεχόμενες αυτές αλλαγές κατοικίας συνεχίστηκαν για αρκετό
διάστημα, εξαιτίας της οικονομικής δεινότητας που βρίσκονταν. Μέχρι την Βία
Φοντανεϊάνα όπου πήγε να κατοικήσει μόνιμα,
αμέσως μόλις βελτιώθηκαν εμφανώς οι οικονομικές του συνθήκες.
Το παιδί της νιότης:
Το 1954 εκδίδονται τα ποιήματα που είχε γράψει στο
Φριούλι. Σε μια συλλογή με τίτλο «Η Πιο Ωραία Νιότη». Δύο χρόνια πριν είχε
δημοσιευτεί μια σημαντική μελέτη του πάνω στην ποίηση με διάλεκτο του 19ου αιώνα.
Που είχε γράψει σε συνεργασία με τον Μάριο Ντ’ Άρκο. Το 1955 ο Παζολίνι ιδρύει
και δουλεύει μαζί με τους Ροβέρσι, Λεονέτι, Ρομάνο και Φορτίνι το φιλολογικό
περιοδικό Οφιτσίνα (Officina). Που παρά τη μικρή του διάρκεια (κλείνει οριστικά
το 1959 μετά από ένα άρθρο που έγραψε ο Παζολίνι εναντίον του Πάπα Πίου ΧΙΙ)
παραμένει μια σπουδαία μαρτυρία. Μιας σημαντικής μερίδας Ιταλών διανοούμενων
απέναντι σε κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζονταν απ’ τους περισσότερους
συντηρητικά και μονόπλευρα. Χωρίς καμιά εναλλακτική λύση και απάντηση. Το
δοκίμιο «Πάθος και Ιδεολογία» και τα λυρικά κομμάτια του «Η Θρησκεία των Καιρών
μου» εκδίδονται αντίστοιχα το 1960 και το 1961. Και παραμένουν ως η
σημαντικότερη συμβολή του Παζολίνι στο Οφιτσίνα. Ενώ παράλληλα το 1955 εκδίδεται
το μυθιστόρημα «Τα Παιδιά της Ζωής» που υπήρξε η πρώτη του συγγραφική επιτυχία.
Ο μυστηριώδης θάνατος του πολυτάραχου Πιερ Πάολο
Παζολίνι:
Ένα πέπλο μυστηρίου συνεχίζει να καλύπτει ακόμη και
σήμερα τη δολοφονία του μεγάλου κινηματογραφιστή, ποιητή και συγγραφέα. Καθώς
δεν έχει διασαφηνιστεί απόλυτα εάν επρόκειτο για άγριο έγκλημα πάθους ή
πολιτική δολοφονία. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι πέθανε στις 2 Νοεμβρίου του 1975 στην
παραλία της Όστια. Κοντά στη Ρώμη σε μια θέση χαρακτηριστική των μυθιστορημάτων
του.
Η δολοφονία του χαρακτηρίστηκε από δύο πιθανές οπτικές.
Εξαιτίας του «τολμηρού» έργου του αλλά και της «διαταραγμένης»
προσωπικής-ερωτικής ζωής του καλλιτέχνη.
Αρχικά χαρακτηρίστηκε ως πολιτική «ενεργεία» ακραίων νέο-φασιστών. Σε
μια προσπάθεια εκδίκησης για την φασιστική κατακραυγή που ασκούσε μέσω του έργο
του.
Σαλό:
Η ταινία βασίζεται «Σαλό» στο βιβλίο «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκήσιου ντε Σαντ. Ενώ η δομή του θυμίζει την Θεία Κωμωδία του Δάντη.
H ιστορία του έργου διαδραματίζεται στην Δημοκρατία του Σαλό. Ένα εικονικό
κρατίδιο που είχαν ιδρύσει οι φασίστες του Μουσολίνι κατά την διάρκεια του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου. Τέσσερις εκπρόσωποι της ιταλικής φασιστικής εξουσίας,
ανακοινώνουν ότι θα αναλάβουν τη διαπαιδαγώγηση νέων αγοριών και κοριτσιών και
τα παραλαμβάνουν με τη συγκατάθεση των οικογενειών τους. Στη συνέχεια τα
υποβάλλουν σε απίστευτα μαρτύρια σεξουαλικών οργίων, βασανιστηρίων και τελετών
κοπρολαγνείας, μετατρέποντάς τους σε δούλους.
Η οργή που προκάλεσε το «Σαλό» ήταν τόσο σφοδρή που φίλοι
του ποιητή, διανοούμενοι και καλλιτέχνες της Ιταλίας, ισχυρίστηκαν πως ο
Παζολίνι δεν δολοφονήθηκε από τον Πελόζι αλλά από νέο-φασίστες. Είναι
χαρακτηριστικό ότι ο Michelangelo Antoniοni είχε πει πως ο Παζολίνι έγινε: «Το
θύμα των ίδιων του των χαρακτήρων».
Το αίνιγμα του Πίνο Πελόζι:
Το κορμί του Παζολίνι βρέθηκε κομματιασμένο από ένα αυτοκίνητο, το οποίο
πέρασε από το κορμί του δεκάδες φορές. Για τη δολοφονία του καταδικάστηκε ως
ένοχος ένας εκπορνευόμενος νεαρός, ο δεκαεφτάχρονος τότε Πίνο Πελόζι. Ύστερα
από 30 χρόνια, η ιστορία της δολοφονίας του ήρθε και πάλι στο προσκήνιο, όταν ο
Πελόζι απέσυρε την ομολογία του. Ισχυριζόμενος ότι δεχόταν απειλές για τον ίδιο
και την οικογένειά του ώστε να μην αποκαλύψει τους πραγματικούς ενόχους.
Μετά τον θάνατο των εκβιαστών του, παραδέχτηκε το 2005,
ότι στο φονικό συμμετείχαν 3 άντρες. Οι οποίοι ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου τον
Πιερ Πάολο Παζολίνι, βρίζοντάς τον χυδαία για την ομοφυλοφιλία του και
φωνάζοντάς τον «βρωμοκομμούνι». Πολλές ήταν οι αναφορές ότι το έγκλημα
διεπράχθη από νέο-φασίστες. Δυστυχώς, λόγω έλλειψης στοιχείων αν και η έρευνα
είχε ξεκινήσει και πάλι δεν άργησε να παγώσει.
Ο θάνατος του Παζολίνι όμως δεν στάθηκε αρκετός για να
καλύψει όλες τις άλλες πλευρές της προσωπικότητας του, που παραμένουν
διφορούμενες. Δηλαδή ένας υπό αναίρεση καθολικός που δεν έχασε ποτέ τη
θρησκευτική του κοσμοθεωρία και ένας δια βίου μαρξιστής που εκδιώχθηκε από το
Κομμουνιστικό Κόμμα επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν ένας
εμβληματικός καλλιτέχνης και διανοητής
που δεν προσπάθησε ποτέ να βάλει τέλος στις αντιφάσεις του. Ούτε και να
πολεμήσει τη φύση του. Αντίθετα ενσωμάτωσε πλήρως κάθε αδυναμία στα έργα του.
Πολεμώντας τους εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς του δαίμονες. Δημιουργώντας
ένα «μεγαλείο» αντισυμβατικής και επαναστατικής τέχνης.
ΔΕΙΤΕ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου