Πώς το μήλο που δεν αναφέρεται ποτέ στη Βίβλο, έγινε ο απαγορευμένος καρπός που κόστισε στον Αδάμ και την Εύα την αθανασία

Πώς το μήλο που δεν αναφέρεται ποτέ στη Βίβλο, έγινε ο απαγορευμένος καρπός που κόστισε στον Αδάμ και την Εύα την αθανασία.

31 10 2017

Μια από τις πιο παλιές ιστορίες του κόσμου θέλει την πρωτόπλαστη Εύα να παρασύρεται από τον Σατανά, που έχει μεταμορφωθεί σε φίδι, και να προτρέπει επιτυχώς τον Αδάμ να δαγκώσει το απαγορευμένο καρπό του Παραδείσου.

Τον μόνο, από τους καρπούς των δέντρων που υπήρχαν στον Παράδεισο και ο θεός τους είχε ζητήσει να μην δοκιμάσουν. Η ανυπακοή των πρωτόπλαστων δεν έγινε ανεκτή από τον θεό και δημιουργό τους και ήταν και ο λόγος που εξορίστηκαν από τον Παράδεισο χάνοντας το δικαίωμα της αθανασίας αλλά και τη δυνατότητα να βρίσκονται κοντά του.

Όλα αυτά περιγράφονται αναλυτικά στα τρία πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Γένεσης – που είναι το πρώτο βιβλίο της Βίβλου και θεωρείται κορυφαίας σημασίας για τους θεολόγους και για δισεκατομμύρια πιστούς.

Αυτό που μας ενδιαφέρει όμως στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο απαγορευμένος καρπός. Και όπως οι περισσότεροι έχουμε μάθει από παιδιά, ήταν ένα μήλο το οποίο καρποφορούσε το επίσης απαγορευμένο για τους πρωτόπλαστους, δέντρο της «γνώσης του καλού και του κακού».

Μόνο που η αλήθεια είναι πως το μήλο δεν κατονομάστηκε ποτέ ως ο απαγορευμένος καρπός. Για την ακρίβεια η λέξη μήλο, η οποιαδήποτε αναφορά ή έστω περιγραφή σε κάποιο άλλο φρούτο, δεν υπάρχει στο βιβλίο της Γένεσης. Εξάλλου δεν υπάρχει και λόγος αφού η αναφορά στον καρπό είναι καθαρά αλληγορική.

Πώς όμως γενιές και γενιές ανθρώπων φτάσαμε να επαναλαμβάνουμε με βεβαιότητα πως ο απαγορευμένος καρπός ήταν το μήλο και μάλιστα να υπάρχουν και τόσες εκπληκτικές αναπαραστάσεις στις εικαστικές τέχνες με τον Αδάμ και την Εύα να κρατούν το «απαγορευμένο μήλο».

Κατά ένα μέρος «ευθύνεται» ο κορυφαίος άγγλος ποιητής του 17ου αιώνα, Τζον Μίλτον το πιο αντιπροσωπευτικό και δημοφιλές έργο του οποίου είναι το επικό ποίημά του «Paradise Lost» («Χαμένος Παράδεισος») που δημοσιεύτηκε πριν από ακριβώς 350 χρόνια. Το ποίημα εξιστορεί την αποστασία του Σατανά και την μετέπειτα πορεία του αλλά και τη ζωή των πρωτόπλαστων καθώς και τον διωγμό τους από τον Παράδεισο ενώ εκπληκτική είναι και η κορύφωση του πρώτου άσματος με τη δημιουργία ενός μεγαλόπρεπου παλατιού με σατανικά μέσα όπου ξεκινά η συνεδρίαση των δαιμόνων που ως περιγραφή θυμίζει κονκλάβιο καθολικών Καρδιναλίων.

Στο έπος αυτό λοιπόν και ο Μίλτον, ακολουθώντας πιστά τις περιγραφές στο βιβλίο της Γένεσης, αναφέρεται κατά τους πρώτους στίχους σε «καρπό»/«φρούτο» και όχι συγκεκριμένα στο μήλο. Κάπου όμως μέσα στους 10.000 στίχους του έπους ο Μίλτον διαπράττει το ολίσθημα και κατονομάζει τον καρπό ως «μήλο». Και πάλι όμως γιατί ξαφνικά ο ποιητής αποφασίζει να κάνει αναφορά σε συγκεκριμένο φρούτο και μάλιστα το μήλο;

Για όλα φταίει μια...λατινική λέξη και για να καταλάβουμε τι συνέβη θα πρέπει να πάμε ακόμη πιο πίσω στο χρόνο και για την ακρίβεια στον 4μΧ αιώνα όταν ο Πάπας Δαμάσος ζήτησε από τον κορυφαίο μελετητή Ιερώνυμο, να μεταφράσει την εβραϊκή Βίβλο στα Λατινικά. Το 15ετές έργο του χάρισε στη Δύση την γνωστή Βουλγκάτα την μεταφρασμένη δηλαδή Αγία Γραφή στην καθομιλουμένη λατινική γλώσσα της εποχής.

Μεταξύ αυτών ήταν και η λατινική λέξη malus που ως επίθετο σημαίνει «κακό» αλλά όταν χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό παραπέμπει στο«μήλο» με την έννοια που το χρησιμοποιούμε εμείς σήμερα. Ωστόσο τον 4ο αιώνα η λέξη malus παρέπεμπε σε οποιοδήποτε φρέσκο καρπό. Δηλαδή malus μπορεί να ήταν και ένα αχλάδι ή ένα σύκο. Έτσι εξηγείται μάλιστα γιατί ο Μιχαήλ Άγγελος στο φρέσκο στην Καπέλα Σιξτίνα έχει ζωγραφίσει τον φίδι να είναι τυλιγμένο γύρω από μια συκιά.

Michelangelo, «Το προπατορικό αμάρτημα και η έξωση»: Ως «απαγορευμένος καρπός» απεικονίζεται το σύκο (ιουδαϊκή παράδοση)

Σημειώνεται δε πως και σύμφωνα με κορυφαίους μελετητές της Βίβλου όπως ο Ρόμπερτ Απελμπάουμ, επιβεβαιώνει πως και στην εβραϊκή Βίβλο δεν υπάρχει αναφορά σε συγκεκριμένο φρούτο. Σε αυτή συγκεκριμένα χρησιμοποιείται η λήξη «peri» που είναι ένας γενικός όρος και «μπορεί να παραπέμπει σε οποιοδήποτε φρούτο ενώ ραβίνοι σχολιαστές έχουν δώσει διάφορες ερμηνείες όπως ότι μπορεί να ήταν σύκο, σταφύλι, κίτρο κ.α. ενώ άλλοι ανέφεραν πως μπορεί ο «καρπός» να μην ήταν καν ένα φρούτο αλλά κρασί.

Τους χρόνια που ακολούθησαν όμως του Μιχαήλ Άγγελου πολλοί ζωγράφοι δεν έδειχνα την προτίμησή τους στο σύκο σε αναπαραστάσεις ανάλογης θεματικής αλλά στη μηλιά και το μήλο (πχ Άλμπρεχτ Ντύρερ). Ο Μίλτον λοιπόν μάλλον ακολούθησε της πολιτισμικές επιταγές της εποχής αφού ήταν άριστος γνώστης της λατινικής γλώσσας και αποκλείεται να υπέπεσε σε αυτό το σφάλμα.Εκτιμάται όμως πως μπορεί να έκανε μια συνειδητή επιλογή να επιλέξει τη λέξη γιατί στην εποχή του το μήλο ήταν ένα σύμβολο αθωότητας αλλά παράλληλα στην λατινική παρέπεμπε στο κακό. Εκτιμάται λοιπόν πως ίσως αναζητούσε μια λέξη με διφορούμενη έννοια. Ή μπορεί, όπως κάποιοι επισημαίνουν, να ήθελε να παραπέμψει και τη μέθη που προκαλεί ο μηλίτης, ένας ποτό πολύ διαδεδομένο εκείνη την εποχή ποτό.

https://www.huffingtonpost.gr/2017/10/31/milo-biblo-apagoreymenos-karpos_n_18426658.html