Προσχεδιασμένο το ναυάγιο της ιταλικής κυβέρνησης;

MALERAPASO VIA GETTY IMAGES

Μπαρούτι μυρίζει η ατμόσφαιρα στην Ιταλία περίπου δύο μήνες μετά τις εκλογές της 4ης Μαρτίου που εκτόξευσαν στην κορυφή τον Λουίτζι Ντι Μάιο με το Κίνημα Πέντε Αστέρων και τον Ματέο Σαλβίνι με την ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά. Έκτοτε, η κατάσταση όχι μόνο δεν έχει εξομαλυνθεί, αλλά έχει χτυπήσει «κόκκινο» κυρίως μετά το βέτο που άσκησε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Σέρτζο Ματαρέλα, στην πρόταση του πεντάστερου κινήματος και της Λέγκα για το πρόσωπο του Πάολο Σαβόνα στη θέση του υπουργού Οικονομικών.

Δανάη Δασοπούλου, 29 05 2018

Την περασμένη Κυριακή, λοιπόν, που οι επικεφαλής των δύο κομμάτων παρουσίασαν στον πρόεδρο της Δημοκρατίας τις προτάσεις για το υπουργικό συμβούλιο, ο Ματαρέλα είπε ένα ηχηρό «no» στην τοποθέτηση του ευρωσκεπτικιστή Σαβόνα στο υπουργείο Οικονομικών. Η επιλογή αυτή οδήγησε στην παραίτηση του εντολοδόχου πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε, μετά την αποχώρηση του οποίου ο πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέθεσε στον οικονομολόγο και πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κάρλο Κοταρέλι, να σχηματίσει κυβέρνηση τεχνοκρατών.

Η απόφαση αυτή εξόργισε τους Σαλβίνι και Ντι Μάιο, κυρίως τον δεύτερο, ο οποίος απείλησε ότι θα καταθέσει πρόταση μομφής εναντίον του Ματαρέλα κατηγορώντας τον ακόμα και για προδοσία επειδή εμπόδισε το σχηματισμό κυβέρνησης, παρότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας σύμφωνα με το άρθρο 92 του ιταλικού συντάγματος έχει το δικαίωμα να απορρίψει το διορισμό ενός μέλους της κυβέρνησης,

Εξάλλου, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει, καθώς για παράδειγμα το 1994 ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε προτείνει στον τότε πρόεδρο Όσκαρ Λουίτζι Σκάλφαρο να διορίσει τον δικηγόρο του Τσέζαρε Πρέβιτι στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Οι πεντάστεροι, όμως, κατηγορούν σφοδρά τον Ματαρέλα υπονοώντας ότι οι Βρυξέλλες παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις.

Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Ντι Μάιο, μόλις πριν τέσσερεις ημέρες και ερωτηθείς σχετικά, είχε τονίσει ότι η επιλογή των υπουργών αποτελεί θέμα μόνο του προέδρου της Δημοκρατίας. Εχθές, όμως, άλλαξε και πάλι γνώμη και έκανε λόγο για πρόταση μομφής αναφέροντας το άρθρο 90 του ιταλικού Συντάγματος, σχετικά με την εσχάτη προδοσία.

Απειλές κατά Ματαρέλα

Όλα αυτά, είχαν ως αποτέλεσμα να τεθεί στο στόχαστρο ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ματαρέλα, και να δεχθεί απειλές κατά της ζωής του από χρήστες του Διαδικτύου. Δεκάδες είναι τα μηνύματα χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που ζητούν το θάνατο του Ματαρέλα, ενώ αναφέρονται και στη δολοφονία του αδελφού του από την Κόζα Νόστρα, Πιερσάντι Ματαρέλα. «Πρέπει να πεθάνεις τώρα», «Ο δικτάτορας πρέπει να πεθάνει», «Η μαφία σκότωσε τον λάθος Ματαρέλα», είναι μόνο λίγα από τα απειλητικά σχόλια για τα οποία διενεργεί έρευνα η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.

Παράλληλα, σύμφωνα με χθεσινή δημοσκόπηση το 35% των ψηφοφόρων εκτιμά πως ο Ματαρέλα δεν έπραξε σωστά, το 24% ότι ήταν συνταγματικά ορθός αλλά έπρεπε να είχε αποδεχθεί την πρόταση Σαβόνα και το 26% ότι η απόφασή του ήταν σωστή.

Την ίδια στιγμή, γραφικές είναι οι απαιτήσεις της Λέγκας του Βορρά, που καλεί τους Δήμους της Λομβαρδίας να αποσύρουν τυχόν φωτογραφίες του προέδρου της Δημοκρατίας Ματαρέλα από τα δημοτικά γραφεία.

Όλα αυτά, ενώ ο Λουίτζι Ντι Μάιο προσκαλεί τους υποστηρικτές του Κινήματος 5 Αστέρων το Σάββατο 2 Ιουνίου που είναι και η γιορτή της Δημοκρατίας της Ιταλίας, να συγκεντρωθούν στις πλατείες των πιο μεγάλων πόλεων της χώρας για να διαμαρτυρηθούν κατά της απόφασης Ματαρέλα. Εκμεταλλευόμενος δε, την ευκαιρία της εθνικής εορτής ζητά από τους υποστηρικτές του να υψώσουν τηνιταλική σημαία σε παράθυρα και μπαλκόνια, ενώ ήδη σε κάποιους δήμους της Λομβαρδίας οι σημαίες κυματίζουν μεσίστιες λόγω πένθους! Ένας εκ των δημάρχων της Λέγκας, μάλιστα, ο Έτορε Φούσκο, δήλωσε πως η απόφαση του Ματαρέλα «ήταν παραβίαση», καταγγέλλοντάς τον ότι «άφησε τους Γερμανούς και την Ευρώπη να επιλέξουν την ιταλική κυβέρνηση».

Μπορεί, ωστόσο, κάποιοι χρήστες του Διαδικτύου να «ανεβάζουν» διαδικτυακές σημαίες με hashtag #ilmiocontovota,δηλαδή «η ψήφος μου μετράει», αλλά από την άλλη υπάρχουν και οι υποστηρικτές του Ματαρέλα, οι οποίοι με σλόγκαν #iostoconmattarella, δηλαδή «εγώ είμαι με τον Ματαρέλα»,ετοιμάζονται τη 1η Ιουνίου να κατέβουν στους δρόμους για να εκφράσουν την υποστήριξή τους στο πρόσωπό του, ενώ ήδη 180.000 υπογραφές έχουν συγκεντρωθεί σε σχετική διαδικτυακή καμπάνια υπέρ του.

Μικρή ανάσα για τις αγορές - Ο ρόλος του Κοταρέλι

Παρά τη σοβαρή θεσμική και πολιτική κρίση στη χώρα, ωστόσο, οι αγορές με το βέτο του Ματαρέλα πήραν μία μικρή ανάσα. Η ανακούφιση, όμως, δεν διήρκησε πολύ καθώς μία κυβέρνηση Κοταρέλι δύσκολα θα λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από το ιταλικό κοινοβούλιο και επομένως ο κίνδυνος μίας νέας κυβέρνησης λαϊκίστικων κομμάτων ελλοχεύει. Ο 54χρονος Κοταρέλι, ο οποίος διετέλεσε στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), εργάστηκε στην Τράπεζα της Ιταλίας και σήμερα είναι διευθυντής του Παρατηρητηρίου για τη Δημόσια Οικονομία είναι σχεδόν απίθανο να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης με αποτέλεσμα η Ιταλία να οδηγηθεί εκ νέου σε εκλογές τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο με ακριβή ημερομηνία που θα καθοριστεί από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Γιατί απορρίφθηκε ο Σαβόνα

Γιατί, όμως, ο Ματαρέλα απέρριψε την πρόταση Σαβόνα; Παρά το πλούσιο βιογραφικό του και την εμπειρία του ως υπουργός σε παλαιότερες κυβερνήσεις, ο Πάολο Σαβόνα έχει ταχθεί κατά του ευρώ. Σε επιστολή του, μάλιστα, μετά το «όχι» στην υποψηφιότητά του, ανέφερε πως ένιωσε αδικημένος από τον Ματαρέλα γιατί στο πρόγραμμά του δεν συμπεριλαμβανόταν η έξοδος από το ευρώ. Βέβαια, ο Σαβόνα επέλεξε να τη δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα Scenarieconomici, στην οποία φιλοξενούνται κείμενα όπως «Η Ευρώπη Καπούτ», «Η αποτυχία του ευρώ», «Πρακτικός οδηγός για την έξοδο από το ευρώ» στον οποίο παρουσιάζεται ένα plan Β, μία μυστική διαδικασία για να βρεθούν οι Ιταλοί εκτός ευρώ εν αγνοία τους ώστε να αποφευχθεί η μαζική απόσυρση των τραπεζικών καταθέσεών τους. Μάλιστα, προτείνεται και ένα νέο νόμισμα με το όνομα «νέα λιρέτα» και με ισοδυναμία ένα ευρώ - μία νέα λιρέτα.

Τις οικονομίες των Ιταλών, δήλωσε, λοιπόν, ότι θέλησε να προστατεύσει ο Ματαρέλα με το βέτο στον Σαβόνα. Στην ουσία, όμως, κερδίζει χρόνο για τη χώρα σε μία προσπάθεια να αποφευχθεί το σενάριο συγκυβέρνησης των λαϊκίστικων κομμάτων του Σαλβίνι και του Ντι Μάιο.

Παραβίασε το Σύνταγμα ή όχι ο Ματαρέλα;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όχι. Ο Ματαρέλα αντιθέτως, με την κίνησή του αυτή υπερασπίστηκε την εθνική κυριαρχία σταματώντας μία πολιτική ενέργεια που θα προκαλούσε ρήξη στους ευρωπαϊκούς δεσμούς της Ιταλίας. Όπως σχολίασε και ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, «Το ζήτημα δεν είναι το βιογραφικό του Σαβόνα, αλλά ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα ενός οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης, το οποίο δεν είναι βιώσιμο και παρουσιάζει στελέχη που δεν αποκλείουν το planB, δηλαδή την έξοδο από το ευρώ».

Εντός ή εκτός ευρώ;

Μυστήριο καλύπτει τις θέσεις των Ντι Μάιο και Σαλβίνι σχετικά με την παραμονή στο ευρώ. O Ντι Μάιο, ο οποίος πλέον διατείνεται ότι υποστηρίζει το κοινό νόμισμα, ήταν θετικός στην προοπτική διεξαγωγής δημοψηφίσματος για το ευρώ.

Παλιά σποτ του Κινήματος 5 Αστέρων, μάλιστα, έθεταν συχνά το θέμα της εξόδου από το ευρώ. Ο Αλεσάντρο Ντι Μπαντίστα, προβεβλημένο στέλεχος του Κινήματος που εποφθαλμιά και τη θέση του επικεφαλής, δήλωνε «είναι δικαίωμά μας να έχουμε το δικό μας νόμισμα», «το ευρώ μας κατέστρεψε, μας διέλυσε», ενώ σε άλλες δηλώσεις του έπεφτε σε αντιφάσεις λέγοντας «δεν είμαι κατά του ευρώ».

Παρά τις αντικρουόμενες τοποθετήσεις των επικεφαλής για το κοινό νόμισμα, ένα προσχέδιο του κυβερνητικού προγράμματος των δύο ηγετών περιείχε μία πρόταση σχετικά με την οποία θα ζητείτο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να σβηστούν 250 δις. από το χρέος, ενώ σε ένα δεύτερο προσχέδιο αυτή η πρόταση περιοριζόταν σε μία πιο γενική τοποθέτηση για το χρέος. Στο τελικό προσχέδιο, όμως, εμφανίζονταν τα λεγόμενα «minibot», ιδέα που προωθείται από τη Λέγκα και πρόκειται για κρατικά ομόλογα εις το διηνεκές, τα γνωστά σε εμάς perpetual bonds που μετατρέπονται σε εργαλεία πληρωμών, τα οποία θα είχαν τη χρήση του παράλληλου νομίσματος. Σε ένα άρθρο των FinancialTimes, μάλιστα, ο συντάκτης συνέκρινε τα minibot με το παράλληλο νόμισμα που προωθούσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Γιάνης Βαρουφάκης.

Σαλβίνι ο πραγματικός νικητής

Σε όλο αυτό το κλίμα κρίσης, ο πραγματικός νικητής δεν είναι άλλος από τον Ματέο Σαλβίνι της ξενοφοβικής Λέγκας, ο οποίος δείχνει να σκαρφαλώνει ακόμα πιο ψηλά στα ποσοστά, συγκεντρώνοντας σύμφωνα με δημοσκόπηση περίπου 24% στην πρόθεση ψήφου.

Δεν είναι απίθανο η επιμονή στο πρόσωπο του Σαβόνα να έγινε εσκεμμένα από τον Σαλβίνι για να οδηγήσει τον Ματαρέλα στο βέτο και επομένως στις πρόωρες εκλογές, καθώς ο επικεφαλής της Λέγκας εκτιμά ότι τα ποσοστά του θα ανέβουν ακόμα περισσότερο.

Αν από την άλλη η πρόταση κυβερνητικού σχήματος έπαιρνε την έγκριση του προέδρου Δημοκρατίας ο Σαλβίνι θα είχε μία κατάσταση “win-win”, αλλά και τώρα μπορεί να χτίσει την προεκλογική καμπάνια του ακριβώς στην απόρριψη Σαβόνα κατηγορώντας το σύστημα και την «κακή Ευρώπη» που επιβάλλεται στην Ιταλία και αποφασίζει αντί του ιταλικού λαού.

Άλλωστε, μία ημέρα μετά το «όχι» του Ματαρέλα με το spread να έχει εκτοξευθεί και το χρηματιστήριο να έχει βυθιστεί, ο Σαλβίνι βρίσκει εύφορο έδαφος για να επιρρίψει ευθύνες στον πρόεδρο της Δημοκρατίας.«Ρωτήστε τον Ματαρέλα. Θα μπορούσαμε να είχαμε σχηματίσει κυβέρνηση. Επέλεξαν διαφορετικά για να καθησυχάσουν τις αγορές, αλλά δε νομίζω ότι τα καταφέρνουν», δήλωσε ειρωνικά ο Σαλβίνι. Ενώ ο Ντι Μάιο με τη σειρά του τόνισε ότι «το πρόβλημα δεν ήμασταν εμείς, αλλά η αβεβαιότητα που σήμερα κυριαρχεί».

Όπως προβλέπει ο Βολφ Πίκολι του thinktankTeneoIntelligence, και επιβεβαιώνεται, τα δύο λαϊκιστικά κόμματα θα βρουν μία ακόμα ευκαιρία να κατηγορήσουν το «κατεστημένο» που τους αρνείται το δικαίωμα να κυβερνήσουν. Αυτό θα έχει ως συνέπεια να προκληθεί ακόμα μεγαλύτερη πόλωση, με τους τόνους κατά της Ευρώπης, των θεσμών και του κοινού νομίσματος να οξυνθούν. Βέβαια, παρά την παρότρυνση των πολιτικών τους αντιπάλων να πραγματοποιήσουν την προεκλογική καμπάνια μιλώντας ανοιχτά για τη θέση τους κατά του ευρώ, οι δύο επικεφαλής πιθανώς να μην παίξουν το χαρτί του «Ital-exit» για να μη θορυβήσουν τους πολίτες και τις αγορές. Ας μην ξεχνάμε, πάντως, ότι και άλλες κυβερνήσεις υπόσχονταν ριζικές αλλαγές, αλλά τελικά άλλαξαν στάση όταν ήρθαν αντιμέτωπες με την σκληρή πραγματικότητα.

https://www.huffingtonpost.gr/entry/proschediasmeno-to-naeayio-tes-italikes-keverneses_gr_5b0d4a1be4b0fdb2aa56d962