Εισαγωγή στην Οικονομική Ιστορία του Carlo M. Cipolla

Παρουσίαση: Γιώργος Δ. Μυλωνάς

H Οικονομική Ιστορία βρίσκεται επάνω στο σταυροδρόμι συνάντησης δυο διαφορετικών επιστημονικών κλάδων: της οικονομίας, γνωστής και ως η ακριβής επιστήμη, και της ιστορίας, η κατ' εξοχήν ανθρωπιστική επιστήμη.

Η Οικονομική Ιστορία ως επιστήμη που μελετά τα οικονομικά γεγονότα και τις οικονομικές εκδηλώσεις τους σε βάθος χρόνου, δηλαδή την εξέλιξη των οικονομικών φαινομένων μέσα από μία ιστορική προοπτική, δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε την Ιστορία που ενδιαφέρεται περισσότερο για τη συλλογή, αξιολόγηση, εκτίμηση, ερμηνεία και χρήση των πηγών, αλλά ούτε και την Οικονομία που ασχολείται όπως έλεγε και ο Maynard Keynes με τη μελέτη και οικονομική διαχείριση του παρόντος, χρησιμοποιώντας τις πηγές από παρελθόν, με σκοπό που έχει να κάνει με την πρόβλεψη του μέλλοντος.

Εάν οι αποδόσεις σε ένα από αυτά τα δύο μέτωπα υπερισχύσουν, με άλλα λόγια, αν δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ των δύο επιστημών, τότε η μελέτη της οικονομικής ιστορίας κινδυνεύει να εκφυλιστεί και να χάσει την ταυτότητά της.

Η Οικονομική Ιστορία είναι λοιπόν υποχρεωμένη να βρίσκεται διαρκώς μεταξύ δύο διαφορετικών «πολιτισμών»,  οι οποίοι την καλούν να αντιμετωπίσει μεθοδολογικά προβλήματα, για τα οποία ο Cipolla προτείνει λύσεις, προσπαθώντας να προσανατολίσει τον αναγνώστη σε αυτό το πολύ μεγάλο " πάζλ ", το οποίο είναι το έργο του ιστορικού της οικονομίας και χαρακτηρίζεται από την ανάλυση και διαμεσολάβησή του μεταξύ των δύο πλευρών, υπογραμμίζοντας την απαραίτητη χρήση των πηγών του παρελθόντος με βάση τα δεδομένα που διαθέτει ένας ιστορικός οικονομίας.

Σύμφωνα με τον Cipolla, για να είναι δικαιολογημένο ένα δοκίμιο που ασχολείται με την οικονομική ιστορία, θα πρέπει να απαντά σε τρία βασικά ερωτήματα, θεμελιώδη για τις οικονομικές επιστήμες: 1) τι παράγει, 2) πώς παράγεται και 3) πώς διανέμεται ένα προϊόν.

Ο Cipolla, παίρνει αποστάσεις από μία παραδοσιακή οικονομική ιστορία που βασίζεται απλά στην αφήγηση, ενώ δίνει ιδιαίτερο βάρος στα θέματα που κυριαρχούν τις τελευταίες δεκαετίες, σχετικά με την οικονομική ιστορία, τις θεωρητικές βάσεις, δηλαδή τη σχέση της οικονομικής ιστορίας με προηγούμενες οικονομικές θεωρίες και τα τεχνικά εργαλεία που είναι σε θέση να χρησιμοποιηθούν σήμερα.

 Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος, το οποίο αποτελείται από έξι κεφάλαια (μία επιστήμη που ονομάζεται οικονομική ιστορία, προβληματισμοί, οι πηγές της Ο.Ι., κριτική των πηγών, ανοικοδόμηση της ιστορίας, επίλογος), περιγράφει την οικονομική ιστορία ως επιστήμη, καθώς και τη δουλειά του ιστορικού (οικονομίας και μη) η οποία σχετίζεται με την ανοικοδόμηση του παρελθόντος, βασισμένος στα υπάρχοντα αρχεία,  ενώ το δεύτερο μέρος (δοκίμιο επάνω στις πηγές της ευρωπαϊκής οικονομικής ιστορίας) αναφέρεται στην εξέλιξη  της οικονομικής ιστορίας από τον μινωικό και μυκηναϊκό πολιτισμό, στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το μεσαίωνα, έως και σήμερα.

Πρόκειται για ένα βιβλίο ορόσημο στη μελέτη της οικονομικής ιστορίας, ικανό να μεταφέρει τον αναγνώστη « πίσω από τα παρασκήνια » του έργου του ιστορικού , και ειδικότερα του ιστορικού της οικονομίας , για να ακολουθήσει στην ανάκτηση και την κριτική των πηγών, καθώς και τη δημιουργική του προσπάθεια στη φάση της ανοικοδόμησης.

Η εισαγωγή στην Οικονομική Ιστορία έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και διδάσκεται στις οικονομικές σχολές διαφόρων πανεπιστημίων.