Εντός της
γηραιάς ηπείρου, αδιαμφισβήτητη πρωταθλήτρια στην παραγωγή Ντισνεϋκού κόμικ
ήταν και είναι η Ιταλία. Στις σελίδες θρυλικών περιοδικών, όπως το αξεπέραστο
Topolino, βρίσκει κανείς ιστορίες για όλα τα γούστα, από τις νουάρ περιπέτειες
του Μίκυ Μάους ως τις μνημειώδεις γκάφες του Ντόναλντ Ντακ. Οι σημαντικότερες
όμως, και οι πιο κινηματογραφικές, γράφτηκαν και σχεδιάστηκαν από ένα
δημιουργό. Ο δημιουργός αυτός, σπουδαιότερος από τους συμπατριώτες του και κατά
πολλούς άξιος επίγονος των μεγάλων δασκάλων -όπως ο Καρλ Μπαρκς και ο Φλόϋντ
Γκότφρεντσον- έπλασε σενάρια πολύπλοκα και καθ’ όλα απολαυστικά. Χειρίστηκε με
την ίδια άνεση το Μίκυ και τα παπιά της Λιμνούπολης, ένα κατόρθωμα για το οποίο
μπορούν να καυχηθούν λίγοι. Για να κορέσει τις ανάγκες της πλούσιας φαντασίας
του, επινόησε πληθώρα νέων χαρακτήρων, όπως η διάσημη στο ελληνικό κοινό Τζένυ
Μακ Τζετ. Και αν ζούσε, στις 27 Σεπτεμβρίου θα έσβηνε 90 κεράκια. Ο λόγος,
φυσικά, γίνεται για τον Ρομάνο Σκάρπα!
Ένας μικρός Βενετσιάνος με μία μεγάλη αγάπη
Ο Σκάρπα στο
γραφείο του.
O Ρομάνο
Σκάρπα γεννήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1927 στη Βενετία. Η γέννηση και τα
παιδικά του χρόνια συνέπεσαν με τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Γουώλτ
Ντίσνεϋ: τον Όσβαλντ τον τυχερό λαγό, και το Steamboat Willy, την πρώτη
ταινιούλα με πρωταγωνιστή το Μίκυ.
Ο μικρός
Ρομάνο εξέφρασε σχεδόν αμέσως το πάθος του για τα καρτούν και τα κόμικς. Στο
περίπτερο της γειτονιάς του ανακάλυψε ορισμένους από τους αγαπημένους του
ήρωες. Διάβαζε μανιωδώς περιοδικά, όπως το Avventuroso με τις περιπέτειες του
Φλας Γκόρντον, και φυσικά το Topolino. Το Τοpolino τότε δημοσίευε τις κλασσικές
πια ιστορίες του Φλόϋντ Γκότφρεντσον, οι οποίες τον καταγοήτευσαν. Στις σελίδες
του περιοδικού, μάλιστα, συχνά δημοσιεύονταν τα ενθουσιώδη γράμματα που
έστελνε.
Ήταν μόλις
δέκα χρονών, όταν στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, η Χιονάτη έγραψε ιστορία
ως το πρώτο μεγάλου μήκους φιλμ
κινουμένων σχεδίων. Η εμπειρία φαίνεται να τον μάγεψε τόσο ως παιδί, που
βλέποντας την ταινία θέλησε μια μέρα να γίνει μέλος του επιτελείου πίσω από
αυτήν. Μεγαλώνοντας, γράφτηκε στο Liceo Artistico (Kαλλιτεχνικό Λύκειο), το
οποίο όμως αναγκάστηκε να εγκαταλείψει με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου. Δεν αποθαρρύνθηκε. Ξεκίνησε, μόνος του, να μελετάει τεχνικές του
κινουμένου σχεδίου, που ήταν η πρώτη και μεγαλύτερη αγάπη του. Το 1945 έστησε
ένα μικρό στούντιο, από όπου προέκυψε η πρώτη του ταινιούλα, E poi viene il
diluvio. Σε αυτήν, παρακολουθούμε έναν πρωτόγονο ήρωα να αντιμετωπίζει τέρατα
της προϊστορίας. Το 1953 διασκευάζει και κυκλοφορεί το κλασσικό παραμύθι του
Χ.Κ. Άντερσεν, Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα.
Ο Ρομάνο
Σκάρπα είχε έρθει σε επαφή με τις εκδόσεις Mondatori, που δημοσίευαν τα κόμικς
του Ντίσνεϋ στην Ιταλία, από το 1948. Τότε, όμως, δεν υπήρχε ανάγκη για νέους
σχεδιαστές και η προσπάθειά του ήταν ατελέσφορη. Έπρεπε να περιμένει άλλα
τέσσερα χρόνια, έως το 1952, ώστε να του δοθεί μια ευκαιρία.
Το Μυστήριο
των Παστών Γαρίδων
H πρώτη
σελίδα των Παστών Γαρίδων. Στην Ιταλική βερσιόν, στο πρώτο καρέ αναγράφονταν τα
αρχικά RS-1. Ο Ρομάνο Σκάρπα γιόρταζε εμφανώς την παρθενική του ιστορία.
Τη δεύτερη
φορά που προσέγγισε τη Mondatori, ο Σκάρπα είχε κάποια εμπειρία στα κινούμενα
σχέδια. Κρατούσε, επίσης, στα χέρια του τις πρώτες σελίδες μιας ιστορίας, με
τίτλο Ο Ντόναλντ Πράκτορας Ερευνών. Η ιστορία αυτή, ένα χιουμοριστικό νουάρ με
πρωταγωνιστή το διάσημο Ντισνεϋκό παπί, ήταν η πρώτη βερσιόν του κλασσικού
Mυστηρίου των Παστών Γαρίδων. Ο διευθυντής του Topolino, έχοντας ανάγκη από νέο
αίμα για να γεμίσει τις αυξημένες σελίδες του περιοδικού, λέει το πολυπόθητο
ναι. Ο Πράκτορας Ερευνών, όμως, πρέπει να αναμείνει στο συρτάρι του. Εν είδει
εντατικής μαθητείας, ο Σκάρπα καλείται να εικονογραφήσει -για τα επόμενα δύο
χρόνια- σενάρια του Γκουίντο Μαρτίνα. Η πρώτη ιστορία που εικονογραφεί έχει
πρωταγωνίστρια τη Χιονάτη, και τίτλο Biancaneve e Verdefiamma.
To 1953 του
επιτρέπεται, επιτέλους, να γράψει και να σχεδιάσει την πρώτη εξ’ ολοκλήρου δική
του ιστορία. Ο Ντόναλντ Πράκτορας Ερευνών βγαίνει από το συρτάρι και γίνεται το
Μυστήριο των Παστών Γαρίδων. Στις σελίδες του, βλέπουμε τον Ντόναλντ να
προσπαθεί να λύσει το μυστήριο μιας απαγωγής, για λογαριασμό του θείου του,
Γεδεών Μακ Ντακ. Τα λύτρα, προς έκπληξη όλων, είναι δεκάδες τόνοι παστών
γαρίδων(!).
Ο θείος
Γεδεών, ιδεαλιστής εκδότης εφημερίδας και αδελφός του Σκρούτζ στο σύμπαν του
Σκάρπα, είναι ένας μόνο από τους πολλούς χαρακτήρες, που θα επινοήσει ο
δημιουργός. Ξεκαρδιστικό και ταυτόχρονα πολυεπίπεδο, το Μυστήριο των Παστών
Γαρίδων μπορεί να μην είναι τόσο άρτιο σχεδιαστικά, όσο η μετέπειτα παραγωγή
του Σκάρπα, είναι εντούτοις ένα πρωτόλειο. Στα καρέ του συχνά ο νεαρός
καλλιτέχνης βάζει την υπογραφή Walt Disney, σαν να δυσκολεύεται να πιστέψει πως
είναι πλέον μέλος αυτής της μεγάλης οικογένειας.
Και
ποντίκια, και παπιά!
– Δεν έχω
χρόνο, με περιμένουν τα κέρδη μου! – Και εγώ που περιμένω μια ζωή; –Η Τζένυ
προέκυψε σαν σεναριακή ανάγκη, αλλά αγαπήθηκε τόσο από το ευρωπαϊκό κοινό, όσο
οι χαρακτήρες του Μπαρκς.
Τα τρία
χρόνια, κατά τα οποία σχεδίαζε σενάρια του Γκουίντο Μαρτίνα, του χάρισαν κάτι
σπάνιο. Ο Ρομάνο Σκάρπα έγινε ένας από τους ελάχιστους βετεράνους της ενάτης
τέχνης που δεν εξειδικεύτηκε. Στις δεκαετίες που ακολουθούν, σκηνοθετεί με την
ίδια άνεση ιστορίες με το Μίκυ και το Γκούφυ, με το Σκρούτζ και τα ανίψια του.
Βασίζει τις πρώτες στα πρότυπα του Γκότφρεντσον και τις δεύτερες στα πρότυπα
του Κάρλ Μπαρκς, του άλλου ινδάλματός του.
Tη δεκαετία
του ’60, κάνουν το ντεμπούτο τους ορισμένοι από τους πιο εμπνευσμένους
χαρακτήρες του. Το 1960, στην ιστορία To Περιδέραιο των Τσιρικάουα, εμφανίζεται
για πρώτη φορά η ευτραφής σύζυγος του Μαύρου Πητ, η δαιμόνια Τρούντυ. Την ίδια
χρονιά, στην παπιοπεριπέτεια Ο Θείος Σκρούτζ και το Τελευταίο Μπαλαμπού,
βρίσκουμε μια γνώριμη πλέον φιγούρα. Πρόκειται για μια θηλυκή πάπια, με τα
ξανθά μαλλιά της χτενισμένα παλιομοδίτικα, που φοράει ένα εξίσου απαράδεκτο
συνολάκι και κυνηγάει τον ανθρωπόμορφο μεγιστάνα, ζητώντας το χέρι του σε γάμο.
Ο Σκρούτζ την αποφεύγει συστηματικά, φοβούμενος πως -η σαφώς νεαρότερη
δεσποινίς- κυνηγάει τα λεφτά του. Ο δημιουργός της, όμως, μας διαβεβαιώνει για
τα τρυφερά της αισθήματα. Την ονομάζει Μπριγκίτα Μακ Μπρίτζ. Στην Ελλάδα παρ’
όλα αυτά, θα ταυτιστούμε και θα γελάσουμε με τα ρομαντικά προβλήματα κάποιας
Τζένυ Μακ Τζετ.
Ταυτόχρονα,
ασχολείται, όσο μπορεί, με τα κινούμενα σχέδια. Το 1972 βγαίνει το μήκους 15
λεπτών Ainhoo Degli Icebergs, που προβάλλεται στο δίκτυο της RAI. H μήκους 22
λεπτών ταινιούλα Ο τέταρτος Βασιλιάς, του 1977, αναμεταδίδεται, τόσο στην
Iταλία, όσο και στο αμερικανικό NBC. To 1988 πραγματοποιεί animation tests για
τις ανάγκες της γνωστής αμερικανικής σειράς Ducktales.
Στον Κάρλ
Μπάρκς, το σπουδαιότερο των σπουδαίων, από το μαθητή του, Ρομάνο Σκάρπα. Ο
Μπάρκς απάντησε στις κάρτες του Σκάρπα, σχεδιάζοντας μάλιστα ιδιοχείρως την
Τζένυ, και προτείνοντας ιδέες για ιστορίες.
Ορκισμένος
Σινεφίλ
Ο Ρομάνο
Σκάρπα λάτρευε τον κινηματογράφο, και όχι μόνο τα κινούμενα σχέδια. Οι ιστορίες
του είναι γραμμένες και σκηνοθετημένες κατά τα πρότυπα των μαιτρ της έβδομης
τέχνης. Τα γκαγκ, οι πλοκές, μέχρι και τα καδραρίσματά του κρύβουν επιρροές από
τη μεγάλη οθόνη.
Συχνά, οι
αναφορές είναι άμεσες. Η αγάπη του Σκάρπα για τις ταινίες του Φρανκ Κάπρα
διαποτίζει όλο τον όγκο του έργου του. Η ιστορία Το Μυστικό του Σανγκρί Ω Λα Λα
είναι βασισμένη -σχεδόν εξ ολοκλήρου- στην ταινία Χαμένος Ορίζοντας.
– Δεν αντέχω
άλλο! Μέχρι και ο Πλούτο με εγκατέλειψε! Η απόφασή μου είναι οριστική: φεύγω
για πάντα από το Μίκυ Σίτυ. Και εύχομαι να μην είχα γεννηθεί, ποτέ!
Το Νοέμβριο
του 1998 συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από την πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση
του Μίκυ. Για την περίσταση, ο Ρομάνο Σκάρπα διασκευάζει το κλασσικό
αριστούργημα του Κάπρα, Μια Υπέροχη Ζωή. Η ιστορία δημοσιεύεται στο γαλλικό Le
Journal De Mickey, και είναι μία από τις ομορφότερες που έγραψε ποτέ.
Απελπισμένος από την ατυχία και τη φτώχια του, ο Μίκυ εύχεται να μην είχε
υπάρξει ποτέ. Επειδή τυχαίνει να είναι και Χριστούγεννα, ο Άγιος Βασίλης του
πραγματοποιεί, παροδικά, την επιθυμία του: ο αναγνώστης εκτοξεύεται σε ένα
σύμπαν χωρίς το Μίκυ, ένα δυστοπικό εφιάλτη, όπου ο Μαύρος Πητ είναι δήμαρχος,
ο Γκούφυ άστεγος και η Μίννι μια κατηφής γεροντοκόρη. Όπως και ο ήρωας στην
ομώνυμη ταινία, ο Μίκυ μαθαίνει κάτι σπουδαίο: πως καθένας μας είναι
απαραίτητος σε αυτόν τον κόσμο, και πως κάτω από όλη την καθημερινή της φρίκη,
η ζωή είναι, πραγματικά, υπέροχη.
Στο
Περιδέραιο των Τσιρικάουα, ο Μίκυ υποφέρει από ιλίγγους. Για τους γνωρίζοντες,
πρόκειται για άμεση αναφορά στο ρόλο του Τζέημς Στιούαρτ, στο Δεσμώτη του
Ιλίγγου, του Χίτσκοκ. Στο πρώτο καρέ των Παστών Γαρίδων, ο Ντόναλντ διαβάζει
ένα θρίλερ, με τίτλο Το πτώμα χτυπάει πάντα δύο φορές. Αυτό, πιθανώς, είναι
χιουμοριστική αναφορά στην ταινία του 1946, Ο Ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δύο
φορές.
Μία Υπέροχη
Καριέρα!
Ο Ρομάνο
Σκάρπα συνέχισε να εργάζεται και να πειραματίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της
ζωής του. Σχεδίασε ιστορίες μυστηρίου, περιπέτειες, κατασκοπικά θρίλερ,
ιστορίες συγκινητικές, μα και αστείες. Συνεργάστηκε με άλλους σπουδαίους
καλλιτέχνες, όπως ο επίσης ιταλός Τζοβάνι Μπατίστα Κάρπι, και έφτιαξε
αμέτρητους χαρακτήρες. Στο opus του περιλαμβάνεται και το μεγαλύτερο αυτοτελές
κόμικ Ντίσνεϋ, -η Παπιολυμπιάδα-, γραμμένη εν όψει των Ολυμπιακών της Σεούλ.
Μέχρι σήμερα, παραμένει ο μόνος Ιταλός δημιουργός, του οποίου το έργο έχει
κυκλοφορήσει ολόκληρο σε μία και μόνο συλλογή απάντων.
Ο σκηνοθέτης
των κόμικ πέθανε ήσυχα στον ύπνο του, στις 23 Απριλίου του 2005, στη Μάλαγα της
Ισπανίας. Ήταν χρόνια άρρωστος, αλλά εξακολουθούσε να εργάζεται, πολλές φορές
πλάι σε πολύ νεαρότερους δημιουργούς. Το ιταλικό κόμικ, αδιαμφισβήτητα, έμεινε
φτωχότερο μετά την απώλεια αυτή. Επικριτές των σύγχρονων ιστοριών του Topolino
παρατηρούν συχνά τα τεμπέλικα καδραρίσματα, τη φτωχή σκηνοθεσία, τις ρηχές
ατάκες. Αλλά και την έλλειψη της σπιρτάδας του σεναρίου αυτής καθαυτής. Ο
Ρομάνο Σκάρπα υπέβαλλε τους χαρακτήρες της Ντίσνεϋ σε δοκιμασίες κινηματογραφικών
ηρώων. Και δεν τους άφησε ποτέ μόνους: τους όπλισε επιμελώς, με δυνατά αλλά και
τρωτά σημεία, με όνειρα και με νευρώσεις, με όση ανθρωπιά μπορεί να χωρέσει
μέσα στα σώματα ανθρωπόμορφων παπιών, σκυλιών, και ποντικιών.
Παρακάτω
παρατίθεται ένα σπάνιο βίντεο από το κοριτσάκι με τα σπίρτα. Πρόκειται για το
πρώτο φίλμ που γύρισε ποτέ ο Ρομάνο Σκάρπα. Καλή απόλαυση!
Πηγές
Ρομάνο
Σκάρπα, Αφιέρωμα στον Μεγάλο Ιταλό Δημιουργό, περιοδικό Κόμιξ, αρ. τεύχους 211,
Ιανουάριος 2006, σ.10-12 και 27-28.
http://www.lfb.it/fff/fumetto/aut/s/scarpa.htm
http://www.fumetti.org/boskscarpa.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου