Ο Ευστράτιος Δημητρίου ή Demetrio Stratos (Αλεξάνδρεια, 22 Απριλίου 1945 – Νέα Υόρκη, 13 Ιουνίου 1979) ήταν Έλληνας τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός, πολυοργανίστας και μουσικός ερευνητής, συνιδρυτής και τραγουδιστής του ιταλικού progressive rock, jazz fusion μουσικού συγκροτήματος AreA – International POPular Group, γνωστότερων ως Area ή AreA(Αρέα).
Ο Demetrio Stratos (Ευστράτιος Δημητρίου) γεννήθηκε στις 22 Απριλίου του 1945 στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες της Αιγύπτου, τους Ιωάννη Δημητρίου και Αθανασία Αρχοντογιώργη.[3] Έζησε έως τα 13 του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνοκαι ακορντεόν στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και την Αγγλική γλώσσα στο British Boys School. Η ελληνορθόδοξη θρησκευτική πίστη της οικογένειάς του συνέβαλε στην πρώιμη γνωριμία του με την Βυζαντινή μουσική, ενώ στα ακούσματά του επίσης περιελαμβάνετο η παραδοσιακή Αραβική, όπως απαντάται στην περιοχή της Αλεξάνδρειας και η, εν τη γενέσει, Rock & Roll δισκογραφία· ένα ετερόκλητο φάσμα μουσικών ειδών, το οποίο απαντάται και επέδρασε χαρακτηριστικά στο σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου.[3] Ο ίδιος θα επισημάνει αργότερα ότι, το γεγονός της γέννησης του στην Αλεξάνδρεια τον έκανε να αισθάνεται ένας «ιδιαίτερος και προνομιούχος αχθοφόρος ενός διεθνούς ξενοδοχείου, προορισμένος να ζει το πέρασμα των ανθρώπων και να συμβάλλει στην αληθινή πολιτισμική/διαπολιτισμική κυκλοφορία της ευρύτερης Μεσόγειου, της τόσο μεστής ποικίλων εθνικών ομάδων και εντόνων μουσικών χρωμάτων».
Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου.[4] Το1963 δημιούργησε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και με την ιδιότητα του πιανίστα/οργανίστα εμφανίστηκε αρχικά στο Casa dello studente Festival του Μιλάνου και έπειτα σε τοπικές παμπ όπως η Santa Tecla και η Intra’s al Corso.[5] Το ρεπερτόριο του συγκροτήματος εκείνο τον καιρό αποτελείτο από Σόουλ, Μπλουζ και Ρυθμ & Μπλουζ μουσική.[5] Αφορμή για την εκκίνηση της λαμπρής ιστορικά καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του Δημητρίου στάθηκε η αντικατάσταση του, απόντος εκείνη την ημέρα λόγω τροχαίου ατυχήματος, τραγουδιστή απ' τον ίδιο.[5] Κατά την ίδια περίοδο, ο Δημητρίου επίσης συμμετείχε επαγγελματικά, με την ιδιότητα του εξωτερικού συνεργάτη, (σέσιον) ως οργανίστας σε διάφορα στούντιο ηχογράφησης του Μιλάνου.[1][5]
Το 1967 προσχώρησε σαν οργανίστας και τραγουδιστής στην Ιταλική beat band «I Ribelli» (Ι Ριμπέλι-"Οι Επαναστάτες"). Η δημοσιότητά του αυξήθηκε χαρακτηριστικά έκτοτε, έπειτα από πλειάδα εμπορικά επιτυχημένων singles, μεταξύ αυτών τα "Chi mi aiuterà", "Oh Darling!" και το "Pugni chiusi", τραγούδι που θεωρήθηκε ηχητικό σύμβολο-συνώνυμο της Ιταλίας της δεκαετίας του ’60 [6] Το 1969, το συγκρότημα των I Ribelli κυκλοφορεί τον ομώνυμο στούντιο δίσκο του[1] και την αμέσως επόμενη χρονιά ο Δημητρίου αποχώρησε από τη σύνθεσή τους, δημιουργώντας ένα καινούργιο μουσικό συγκρότημα, στη σύνθεση των οποίων και κάποιοι Εγγλέζοι μουσικοί, όπως ο ντράμερ Jan Broad. Παράλληλα αφοσιώθηκε στη μελέτη της φωνητικής λειτουργίας και της μουσικής, πειραματιζόμενος επάνω στα φωνητικά φαινόμενα,[7] ενδιαφέρον το οποίο ξεκίνησε έπειτα από την παρατήρηση της κόρης του, Αναστασίας (1970-σήμερα). Ούσα βρέφος και ως όλα, δεν άρθρωνε λόγο όμως παρήγαγε πρώιμες ηχητικές μορφές. Ο Δημητρίου θεώρησε το γεγονός αυτό ως "παιχνίδισμα και πειραματισμό", του οποίου ο ηχητικός πλούτος χάνεται εν καιρώ, με την ανάπτυξη της λεκτικής ομιλίας. Η παρατήρησή του «το παιδί χάνει τον ήχο για να οργανώσει λόγο» στάθηκε καθοριστική στην έρευνά, στην φωνητική του ερμηνεία καθώς και στο σύνολο του έργου του.[7] Το 1971 κυκλοφόρησε από την Numero Uno, δισκογραφική εταιρία ανήκουσα στους καλλιτέχνες Mogol και Lucio Battisti, το single "Daddy's dream", κυκλοφορία φέρουσα το επίσημο ιταλικό του όνομά Demetrio Stratos, και αποτελούσε το τελευταίο του εγχείρημα σχετικό με την εμπορική μουσική της εποχής.[1][8]
Το 1972 ο Δημητρίου και ο ντράμερ Giulio Capiozzo ίδρυσαν τους Area, ένα progressive rock, jazz fusion μουσικό συγκρότημα, το οποίο έως και σήμερα θεωρείται ένα εκ των σημαντικότερων και δημοφιλέστερων στην Ιταλία.[1][9] Η αρχική σύνθεση συμπεριελάμβανε τους Eddie Busnello (σαξόφωνο), Patrick Djivas (μπάσσο), Leandro Gaetano (πιάνο) και Johnny Lambizzi (κύρια ηλεκτρική κιθάρα).[10] Σύντομα οι Busnello και Djivas αποχώρησαν από τη σύνθεση στην οποία προστέθηκαν οι Patrizio Fariselli (πιάνο, αρμόνιο) και Paolo Tofani (κύρια ηλεκτρική κιθάρα, συνθεσάϊζερ, VCS 3). Ο Djivas αντικαταστήθηκε από τον Ares Tavolazzi (μπάσσο, τρομπόνι) όταν αργότερα προσχώρησε στους Premiata Forneria Marconi (PFM). Ο Δημητρίου ηχογράφησε και κυκλοφόρησε με το συγκρότημα των Area αρκετούς στούντιο και ζωντανά ηχογραφημένους δίσκους μέσω της δισκογραφικής εταιρίας Cramps Records η οποία κυκλοφόρησε και τις δημιουργίες του ως Demetrio Stratos .[11][12][13]
To 1973 o Δημητρίου συμμετείχε στην 8η Μπιενάλε του Παρισιού και παράλληλα οι Area κυκλοφόρησαν το πρώτο στούντιο άλμπουμ τους, Arbeit Macht Frei ("Η Εργασία Απελευθερώνει»,[14] τίτλος-αναφορά σε επιγραφή στην είσοδο του Άουσβιτς.[1][14]
Το 1974, οι Area συμμετείχαν σε φεστιβάλ της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και της Ελβετίας. Ο Δημητρίου αρχίζει σταδιακά να εμβαθύνει στον ανεξερεύνητο κόσμο της φωνητικής λειτουργίας, πλατύνοντας παράλληλα την έρευνα του επάνω στη σημασία και στην ποιότητα της φωνητικής άσκησης στην Ασία και στους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής. Στο Μιλάνο συνεργάστηκε με τους Gianni Emilio Simonetti, Juan Hidalgo, και Walter Marchetti,[15] των Zaj, πειραματικού και performance art καλλιτεχνικού συγκροτήματος, ιδρυθέντος το 1959, στα πλαίσια του Fluxus, διεθνούς δικτύου καλλιτεχνών, συνθετών και σχεδιαστών/γραφιστών, με κύριο αντικείμενό τους την ανταλλαγή και σύνθεση καλλιτεχνικού έργου και αρχών. Αργότερα συνέβαλε στη μουσική του John Cage, τραγουδώντας στο άλμπουμ του "Sixty-Two Mesostics Re Merce Cunningham" σε μια διασκευή για σόλο φωνή,[15]έργο το οποίο εν συνεχεία παρουσιάστηκε σε πολλά φεστιβάλ, ακροατηρίων αποτελούμενων κυρίως από νεανικά πλήθη, όπως στο φεστιβάλ της προλεταριακής νεολαίας στο Λάμπρο Παρκ του Μιλάνου, όπου ο Δημητρίου παρουσίασε το έργο αυτό σε κοινό 15,000 ατόμων.[15] Αργότερα, συμπεριλήφθηκε στις ηχογραφήσεις του άλμπουμ Nova Musicha N. 1: John Cage (CRSLP 6101), που κυκλοφόρησε από την Cramps Records, εγκαινιάζοντας τη σειρά "Nova Musicha". Παράλληλα οι Area ηχογραφούν και κυκλοφορούν το 2ο στούντιο άλμπουμ τους, Caution Radiation Area.[1][11][12][15]
Το 1975, οι Area κυκλοφορούν το τρίτο studio album τους, Crac!.[16] Εκείνο τον καιρό, ο Δημητρίου επέκτεινε την υπάρχουσα φωνητική του έρευνα του προς τη συγκριτική μουσικολογία, στα προβλήματα της παγκόσμιας φωνητικής καθώς και στις φωνητικές μεθόδους της μουσικής στην Ανατολική Ασία, ειδικότερα σε εκείνες που απαντώνται στο Αρμονικό Τραγούδι,[1] αποτέλεσμα του οποίου πονήματος παρουσιάστηκε στο πρώτο ολοκληρωμένο προσωπικό του έργο[17] φέρον το επίσημο ιταλικό όνομά του, Demetrio Stratos, τον δίσκο Metrodora. Ο τίλος και το ομώνυμο κομμάτι αποτελούν αναφορά στη Μετροδώρα, Βυζαντινή φυσικό του 6ου αιώνα μ.Χ.[17] Την ίδια χρονιά περιόδευσε με τους Area σε φεστιβάλ της Γαλλίας και της Πορτογαλίας,[17] ενώ με τους Patrizio Fariselli (prepared piano), Paolo Tofani (ηλεκτρική κιθάρα και συνθεσάιζερ), Paul Lytton (κρουστά) και Steve Lacy (σοπράνο σαξόφωνο), παρουσίασαν την παράσταση "Aula Magna" στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, το ηχητικό ντοκουμέντο της οποίας, Event '76, κυκλοφόρησε το 1979 από την Cramps Records.[17] Κατά την περίοδο αυτή ο Δημητρίου σπούδαζε ψυχανάλυση, σε μια προσπάθειά του να εξερευνήσει τη σχέση ομιλούσας γλώσσας και ψυχής, ενώ παρουσιάστηκε και ως ομιλητής σε πολυάριθμα σεμινάρια του Ινστιτούτου Γλωσσολογίας και Φωνητικής (Istituto di Glottologia e Fonetica)[18] του Πανεπιστημίου τηςΠάντοβα στην Ιταλία, διαμορφώνοντας την προσωπική του «Παιδαγωγική της φωνής». Στην Πάντοβα, επίσης, συνεργάστηκε με το Κέντρο Φωνιατρικής (Centro Medico di Foniatria)[19] για τους σκοπού των μελετών του επάνω στα όρια της γλώσσας. ΚΑτά την ίδια περίοδο, ήρθε σε επαφή με την Emile Leipp, διευθύντρια του Εργαστηρίου Ακουστικής (Laboratory of Acoustics) της Σχολής Επιστημών του Paris VI University, στο Παρίσι .[17] Ο Δημητρίου, συνδυάζοντας την υπάρχουσα έρευνά του με τις καινούργιες σπουδές και μελέτες του, θεωρείται ότι επεσήμανε τη σχέση γλώσσας και ψυχής και προσέφερε γνώση επάνω στη σχέση των δύο τελευταίων με τους ήχους που παρήγαγαν οι δικές του φωνητικές χορδές, τις οποίες θεωρούσε ως μια ενότητα συνιστώσα μουσικό όργανο.[11][12]
Το 1977, οι φωνητικές του ικανότητες έγιναν αντικείμενο έρευνας του καθηγητή Franco Ferrero, του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, σε ντοκιμαντέρ,[11][12][20] το αποτέλεσμα της οποίας κατέληξε σε δύο επιστημονικές εκδόσεις και σε ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο "Suonare la voce". Παράλληλα ο Δημητρίου πραγματοποίησε κάποιες προσωπικές ζωντανές εμφανίσεις στο θέατρο "Arsenale" και στην «Γκαλερί Μαρκόνι» στο Μιλάνο, ενώ στα Παρίσι ήρθε σε επαφή με τον καλλιτέχνη της παραδοσιακής Βιετναμέζικης μουσικής Tran Quang Hai.[21]
<-- Ο Demetrio Stratos και ο Tran Quang Hai (Παρίσι 1977) -->
Σε συνέντευξη του Tran Quang Hai, ανταποκρινόμενου στην ερώτηση του Albert Hera για τη γνώμη του για τον Δημητρίου:
Διδάχτηκε από εμένα κάποια στιγμή στη Γαλλία το 1977. Μας έφερε σε επαφή ο manager του, μεταφέροντας μου την επιθυμία του Master Demetrio Stratos να διδαχθεί τις τεχνικές μου. Έμεινε μαζί μου και σε δύο ώρες είχε μάθει τα πάντα. Έπειτα επέστρεψε στην Ιταλία, όπου χρησιμοποίησε τις τεχνικές μου στις προσωπικές του μελέτες.
Ο Tran Quang Hai στον Albert Hera|[22] }}
Το 1978, οι Area μεταφέρθηκαν από την Cramps Records στην, θυγατρική της CGD, δισκογραφική εταιρία Ascolto, μέσω της οποίας κυκλοφόρησε το πέμπτο στούντιο άλμπουμ τους Gli Dei Se Ne Vanno, Gli Arrabbiati Restano!, το οποίο υπήρξε και το τελευταίο με τον Δημητρίου στη σύνθεση του συγκροτήματος.[23] Ο ίδιος διατήρησε τη συνεργασία του με την Cramps Records ως σόλο καλλιτέχνης κυκλοφορώντας τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο Cantare la Voce.[23] Τον Φεβρουάριο, στα πλαίσια της Δέκατης Παγκόσμιας Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών (X Internationals Biennale of Young Artists), διοργάνωσης του Ατελιέ Ραδιοφωνικής Δημιουργίας (Atelier de Création Radiophonique)[23] εκπροσώπησε την Ελλάδα, εμφανιζόμενος με το έργο του Daniel Caux "Musics at an Exhibition", στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Παρισιού (Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris). Έπειτα εμφανίστηκε ζωντανά, ως σόλο καλλιτέχνης στην Pre-Art Gallery του Μιλάνου και περιόδευσε στην Πορτογαλία με τους Area.[23] Η άνοδος της φήμης του Δημητρίου σε διεθνές επίπεδο, ξεκίνησε έπειτα από τη συμμετοχή του στις ζωντανές εμφανίσεις του John Cage, οι οποίες έλαβαν μέρος στο Roundabout Theatre της Νέας Υόρκης, στις 18 και 19 Μαρτίου. Ένα show με τον τίτλο "Event", υπό την παραγωγή του Merce Cunningham και της Dance Company, την καλλιτεχνική διεύθυνση του Jasper Johns, τη μουσική επιμέλεια του John Cage και τη σκηνογραφία και ενδυματολογική επιμέλεια των Robert Rauschenberg, Mark Lancaster και Andy Warhol.[1][23] Στο “Event” o Δημητρίου παρήγαγε μια εντυπωσιακή ποικιλία ήχων και ηχητικών εφέ, με την αποκλειστική χρήση της φωνής του.[24]
Τις 2 Ιουνίου, ο Δημητρίου εμφανίστηκε στην Μπολόνια, κατά τη δεύτερη International Week of the Performance,[23] ενώ στις 15 του ίδιου μήνα, στο Άμστερνταμ, συμμετείχε στο "Sounday" του John Cage, μια αδιάλειπτη δεκάωρη παράσταση που διήρκεσε από τις 7:00 π.μ. έως τις 5:00 μ.μ., διοργάνωσης του Dutch Radio KRO Radio Hilversum IV στο Centrum Bellevue. Στο Άμστερνταμ, επίσης, ο Δημητρίου εμφανίστηκε ζωντανά και παρέδωσε σεμινάριο στο Μουσείο Stedelijk.[23] Κατά τις 26, 27 και 28 Ιουνίου, στην Μπολόνια, συμμετείχε στο show "Il Treno di John Cage – Alla ricerca del silenzio perduto" του John Cage's, έργο το οποίο τελούσε υπό την επίβλεψη των Walter Marchetti and Juan Hidalgo,[23][25][26] ενώ στις 4 Ιουλίου στο Margherita theatre της Γένοβας, ερμήνευσε, πλαισιωθείς από τους Grete Sultan και Paul Zukofsky, σε μια ζωντανή εμφάνιση του John Cage.[2][23]
Από τις 28 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου, οι Area συμμετείχαν στο Παγκόσμιο αντιιμπεριαλιστικό Φεστιβάλ Νεότητας και Μαθητών για την Ειρήνη και τη Φιλία (World Festival of Youth and Students for Anti-Imperialist Solidarity, Peace and Friendship), στην Αβάνα της Κούβας.[13] Ο Δημητρίου προσεκλήθη από το Κουβανικό Υπουργείο Πολιτισμού, σε γνωριμία και συμμετοχή σε συζήτηση με αντιπροσωπεία μουσικών από την Μογγολία, επάνω στις φωνητικές μεθόδους της μουσικής στην Ανατολική Ασία.[1][23] Επιστρέφοντας από την Κούβα, ηχογράφησε το ηχητικό ποίημα « Ο Τζίτζηρας ο Μίτζιρας» (O Tzitziras o Mitziras), στο οποίο αποπειράθηκε να εξερευνήσει την ονοματοποιητική ισχύ του ομώνυμου ελληνικού γλωσσοδέτη. Το έργο αυτό συμπεριελήφθη στην ιστορική/κριτική ανθολογία "Futura", που κυκλοφόρησε από την Cramps Records.[23] Το Σεπτέμβρη εμφανίστηκε ζωντανά στο "Teatro dell’Elfo" στο Μιλάνο, στα πλαίσια της Εβδομάδας John Cage “Settimana John Cage” στο Opéra Louis Jouvet του Παρισιού[23] και ανταποκρίθηκε σε πρόσκληση του John Cage, να διδάξει στο Κέντρο για την Πειραματική Μουσική (Center for Experimental Music) του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, επάνω στις δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής.[23]
Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον Ιανουάριο του 1979, ο Δημητρίου ηχογράφησε το Le Milleuna, ερμηνεία συνολικής διάρκειας μίας ώρας, σε στίχους του Nanni Balestrini, με την μιμική ερμηνευτική συμμετοχή της Valeria Mallets [27] και τον επόμενο μήνα μετέβη στο Παρίσι για την ερμηνεία του χαρακτήρα Antonin Artaud, σε μια θεατρική διασκευή που διοργάνωσε ο Γαλλικός Πολιτισμός (France Culture)[27] και παράλληλα παρέδωσε σειρά προσωπικών εμφανίσεων, από τις 8 έως τις 11 του ίδιου μήνα, στο θέατρο Alberico της Ρώμης.[27] Εκείνο τον καιρό ο Δημητρίου ξεκίνησε, με τη συνεργασία των Paolo Tofani και Mauro Pagani, το σχεδιασμό του show "Rock' n' roll Exhibition", μιας απόπειρα επανεμφάνισης στο προσκήνιο της αίγλης των χαρακτηριστικών καλλιτεχνών του rock and roll της δεκαετίας του ΄50.[27] Δοκιμαστική ζωντανή εμφάνιση του έργου έλαβε μέρος στο θέατρο "Porta Romana" στο Μιλάνο, η οποία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε τον επόμενο Ιούνιο σε δίσκο βινυλίου.[27] Εκείνον τον καιρό συμμετείχε στα γυρίσματα της κινηματογραφικής παραγωγής “Poésie Ininterrompue”, συνεργασίας του France Culture και του σκηνοθέτη Claude Royet-Journoud. Ο Δημητρίου είχε εκτενή συνέντευξη από τον Daniel Charles, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσίασε και ερμήνευσε σειρά ηχητικών αλληλουχιών και παραδειγμάτων.[27] Παράλληλα έλυσε τη συνεργασία του με τους Area, σκοπεύοντας ν’ αφοσιωθεί αποκλειστικά στην φωνητική μελέτη, στον πειραματισμό καθώς και στην προσωπική του καλλιτεχνική δραστηριότητα.[1][27] Έπειτα συνεργάστηκε με το Μουσικό Ωδείο "G. Verdi" του Μιλάνου, παραδίδοντας μαθήματα επάνω στη Σημειωτική της Φωνητικής στη Σύγχρονη Μουσική,[27] τα οποία διήρκεσαν έως το Μάρτιο. Την Παρασκευή 30 Μαρτίου ο Δημητρίου εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε συναυλία, στο "Teatrino di Villa Reale" στη Μόνζα.[27]
Τον Απρίλιο, ο Δημητρίου διαγνώστηκε με σοβαρή περίπτωση απλαστικής αναιμίας. Στις 2 Απριλίου νοσηλεύτηκε στην Πολυκλινική του Μιλάνου, η κατάσταση της υγείας του όμως επιδεινώθηκε δραματικά και μεταφέρθηκε στο Memorial Hospital της Νέας Υόρκης για θεραπεία. Την ίδια στιγμή, οι φίλοι του στην Ιταλία διοργάνωσαν συναυλία, σαν αρωγή προς τα ιατρικά έξοδα της νοσηλείας του και πολυάριθμοι καλλιτέχνες αποδέχθηκαν την πρόσκληση να εμφανιστούν στις 14 Ιουνίου, ημερομηνία στην οποία τοποθετήθηκε το γεγονός. Επρόκειτο να μετατραπεί σε συναυλία μνήμης για τον Demetrio Stratos, στην οποία πάνω από εκατό καλλιτέχνες εμφανίστηκαν σε κοινό 100.000 ατόμων, στην Arena του Μιλάνου, γεγονός που θεωρείται πως αποτέλεσε την πρώτη και σημαντικότερη ενωτική συνάθροιση για τη νεολαία της Ιταλίας. Ο Δημητρίου απεβίωσε την προηγούμενη ημέρα από τη συναυλία, στις 13 Ιουνίου του 1979, σε ηλικία 34 ετών, αναμένοντας τη μεταφορά μοσχεύματος μυελού των οστών. Ως επίσημο μοιραίο αίτιο αναφέρθηκε το μυοκαρδιακό έμφραγμα, γνωστότερο και ως καρδιακό επεισόδιο.[1][9][20][27]
Ο θάνατός του αναστάτωσε όχι μόνο την avant-garde και πειραματική μουσική κοινότητα, που τον θεωρούσε ως το σημαντικότερο και αντιπροσωπευτικότερο μέλος της, αλλά και το σύνολο της επιχείρησης θεάματος της εποχής. Το νέο του εκλείποντος Δημητρίου διαδόθηκε ταχύτατα, ακόμα και από μέσα ενημέρωσης με ελάχιστη εγγύτητα στην εναλλακτική μουσική.[1] Εκείνο τον καιρό επίσης, φημολογήθηκε ότι η υγεία του Δημητρίου εξασθένησε λόγω των μυστικών και επικίνδυνων πρακτικών εξάσκησής του και ο ίδιος παρομοιάστηκε με μοντέρνο Ίκαρο, τιμωρημένο για την επισφαλή πτήση του προς τον ήλιο,[20] αμφότερα γεγονότα που αποδίδονται στην άποψη κάποιων, ότι ο Δημητρίου έχασε τη ζωή του, λόγω της επιθυμίας του για εξερεύνηση πέραν των ορίων των φυσικών ανθρωπίνων δυνατοτήτων. Το γεγονός του θανάτου του Δημητρίου, τέλος, διέκοψε τη συνεργασία του καλλιτέχνη με τον ποιητή Antonio Porta, επάνω σε εγχείρημα βασισμένο στη μουσική της φωνής του Δημητρίου.
Ο τάφος του Δημητρίου είναι εγχάρακτος με τους εισαγωγικούς στίχους από την Οδύσεια του Ομήρου "Άνδρα μοι έννεπε, μούσα, πολύτροπον".[28] Βρίσκεται στο κοιμητήριο του Scipione Castello, μικρού χωριού κοντά στην πόλη Salsomaggiore Terme, της επαρχίας της Πάρμα, στη βορειοϊταλική περιοχή Emilia-Romagna.
Αναγνώριση, καλλιτεχνική κληρονομιά, 1979–σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1996, ξεκίνησε στην πόλη της Alberone di Cento, της επαρχίας Ferrara στην Emilia-Romagna της βόρειας Ιταλίας, το Rassegna di Musica Diversa "Omaggio a Demetrio Stratos" (Επισκόπηση της Διαφορετικής Μουσικής “Συνάντηση στη μνήμη του Demetrio Stratos”), πολιτισμικό γεγονός στο οποίο προβάλλονται τα περισσότερα καινοτομικά μουσικά συγκροτήματα και εγχειρήματα της χώρας.[1][29]
Η αίθουσα συνεδριάσεων του ραδιοφωνικού δικτύου Radio Popolare στο Μιλάνο φέρει την ονομασία «Demetrio Stratos».[1] Από το 2000 και ετησίως, το Scipione Castello διοργανώνει και πραγματοποιεί μουσικό φεστιβάλ στη μνήμη του Demetrio Stratos.[1]
Το 2002, το ιταλικό progressive rock, jazz fusion/jazz rock μουσικό συγκρότημα Picchio dal Pozzo, ανακάλυψε μαγνητοταινίες ηχογραφήσεων του συγκροτήματος το 1979 από τη συνεργασία τους με τον Δημητρίου στο IPPAI Theatre (Institute for Youth's Protection and Assistance) στην Γένοβα της Ιταλίας. Το αποτέλεσμα εμφανίστηκε στο δίσκο τουςPic_nic @ Valdapozzo του 2004, με συνθέσεις βασισμένες στην ερμηνεία και στις μελωδίες τις οποίες ερμήνευσε ο Δημητρίου . Εμφανέστερο γίνεται στο τραγούδι "Epitaffio", όπου ο Δημητρίου ερμηνεύει μια ευχάριστη/γλυκιά μελωδία, χρησιμοποιώντας την τεχνική της Φλαουτοφωνίας επάνω από το ηχητικό υπόστρωμα λεπτών ρυθμών και αρμονιών τα οποία γίνονται αντιληπτά διακριτικά χωρίς να επισκιάζονται από τη φωνή.[30]
Το 2005, έπειτα από πρωτοβουλία της συζύγου του Δημητρίου, Daniela Ronconi Demetriou, του Patrizio Fariselli του συγκροτήματος των Area και τους Claudio Chianura, Walter Prati και Gerd Rische, θεσπίστηκε το Διεθνές Βραβείο πειραματικής μουσικής “Demetrio Stratos”, το οποίο απονέμεται εγχειρήματα και καλλιτέχνες κριθέντες ως περισσότερο καινοτόμους επάνω στην μουσική εξερεύνηση.[31] The Career Awards have been received by Diamanda Galás in 2005,[32][33] Meredith Monk in 2007,[34] and Fred Frith in 2008.[35][36][37]
Πρόσφατα, ο Ιταλός σκηνοθέτης Gabriele Salvatores ανακοίνωσε την πρόθεσή του για την παραγωγή κινηματογραφικής ταινίας, η οποία θα εξερευνά την ιταλική πολιτική ιστορία εκείνης της εποχής, μέσα από την ζωή του χαρισματικού τραγουδιστή.[20] η οποία θεωρείται ότι ενσάρκωσε πλήρως το πνεύμα της δεκαετίας του ΄70.[9]
Ερευνητικό έργο και ερμηνευτικές αξιώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πέραν του δισκογραφικού του έργου με τους Area, αξιομνημόνευτες επίσης θεωρούνται οι προσωπικές του κυκλοφορίες, έργο στο οποίο παρουσιάζεται η πορεία του πειραματισμού του και της εξερεύνησης της φωνητικής διαδικασίας. Η σπουδή του επάνω στην φωνή ως αυτή να αποτελεί μουσικό όργανο, τον οδήγησε σε ακραίες τεχνικές που προσέγγιζαν τα όρια των γνωστών ανθρωπίνων ικανοτήτων. Λόγω της ικανότητας του, των προχωρημένων αυτών τεχνικών και μελετών του, ήταν σε θέση να παράγει αποτελέσματα τα οποία έχουν ελάχιστα προσεγγιστεί και ουδέποτε επίσημα ξεπεραστεί. Οι σπουδές, μελέτες και ανακαλύψεις του Δημητρίου παρέχουν βήμα για περαιτέρω εμβάθυνση σε ανεξερεύνητα έως τώρα γνωστικά πεδία, όπως τη ριζική αξία της φωνητικής λειτουργίας και πράξης.[28] Οι μελέτες του στα πεδία της φωνολογίας (Articulatory phonetics, Acoustic phonetics, και Auditory phonetics) και της πειραματικής ποίησης[9] τον οδήγησαν στην απελευθέρωση της φωνής του από κάθε φυσιοκρατικό περιορισμό σε μια προσπάθεια επαναφοράς και επαναπροσδιορισμού της πραγματικής της διάστασης και βάθους. Το αποτέλεσμα αυτό παρουσιάζεται στα προσωπικά του άλμπουμ "Metrodora" και "Cantare la Voce" όπου οτιδήποτε ακούγεται σαν όργανο στην πραγματικότητα είναι ανθρώπινη φωνή.[11][12]
" Η (ανθρώπινη) Φωνή στην σημερινή μουσική είναι ένα κανάλι μετάδοσης που δε μεταδίδει τίποτα. Η δυτική φωνητική υπερτροφία έχει καταντήσει τον τραγουδιστή σχεδόν αναίσθητο στις ποικίλες εκφάνσεις της φωνητικής, απομονώνοντας τον στους φραγμούς αποφασισμένων γλωσσικών μορφών."
— Ευστράτιος Δημητρίου από το ένθετο (στα ιταλικά) του album Metrodora[28]
Σε συνεργασία με το CNR, δημοσίευσε πολυάριθμες ακαδημαϊκές μελέτες του επάνω στην εθνομουσικολογία, τις φωνητικές επεκτάσεις και το Ασιατικό θρησκευτικό τραγούδι.[1]Χρησιμοποιώντας το Αρμονικό Τραγούδι και πλειάδα άλλων προχωρημένων φωνητικών είχε επιτύχει διπλοφωνία, τριπλοφωνία και τετραπλοφωνία, δηλαδή την ταυτόχρονη φωνητική παραγωγή δύο, τριών και τεσσάρων ήχων. Συχνοτικά ήταν σε θέση να φτάσει με τη φωνή του τα 7,000 Hz (ΛΑ 7ης οκτάβας-Α7). Ένας τενόρος συνήθως κορυφώνει στα 523 Hz(ΝΤΟ 4ης οκτάβας-C4) και μια σοπράνο στα 1,046 Hz (ΝΤΟ 5ης οκτάβας-C5).[38]
Ο Daniel Charles περιέγραψε τον Δημητρίου σαν τον άνθρωπο που:
"αποδεκάτισε τη μονωδία μέσω του υποπολλαπλασιασμού του ακουστικού φάσματος. Επέτυχε διπλοφωνία που είναι τριπλοφωνική ακόμα και τετραφωνική. Η φώνηση του έγινε μικρο-ενορχήστρωση χωρίς την παρεμβολή τεχνολογικού ή ενισχυτικού εξοπλισμού".[11]
Ο διευθυντής των επιστημονικών μελετών και της παραγωγής του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ για τον Δημητρίου ανέφερε:
" Ερευνώντας τις ανακαλύψεις μου έπειτα από εξέτασή του, παρατήρησα ότι οι φωνητικές του χορδές δεν πάλλονταν καθόλου. Η συχνότητα (για αντρική φωνή) ήταν αρκετά υψηλή (οι φωνητικές χορδές δεν επιτυγχάνουν να ξεπεράσουν συχνότητες πέραν των 1,000–1,200 Hz). Παρ’ όλ’ αυτά ο Demetrio παρήγαγε όχι μια αλλά δύο αρμονικές με τη φωνή του, μια κατιούσα που ξεκινούσε από τα 6,000 Hz και άλλη μια, ανιούσα από που ξεκινούσε από τα 3,000 Hz. Επομένως δεν θα μπορούσε επαγωγικά να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο ένας ήχος ήταν ο επόμενος αρμονικός του άλλου. Παρατήρησα επίσης την παραγωγή τριών ήχων ταυτόχρονα."
— Καθηγητής Franco Ferrero [28]
Πέρα από και παράλληλα με την ανάπτυξη και χρήση των φωνητικών τεχνικών του, ως απώτερος στόχος του Δημητρίου διαφαίνεται η απελευθέρωση της φωνητικής έκφρασης από τους περιορισμούς της λεκτικής ομιλίας και της εύπεπτης μελωδίας. Έπειτα από την παρατήρηση της κόρης του Anastassia κατά την βρεφική της βρεφική ηλικία, συμπέρανε ότι ο άνθρωπος, εν τη γενέσει, διαθέτει τεράστιες εκφραστικές ικανότητες, τις οποίες, κατά την λεκτική ανάπτυξη του, μειώνει στις ελάχιστες κοινωνικά αποδεκτές λειτουργίες, όπως η γλώσσα και το Αρμονικό Τραγούδι. Στις παρακάτω προτάσεις του Δημητρίου επίσης διαφαίνεται η τάση της εξερεύνησής του επάνω στις δυνατότητες της Φωνητικής, σαν εργαλεία ψυχολογικής και πολιτικής απελευθέρωσης [39] όπως και η επιθυμία του για ανακάλυψη προσωπικής φωνής από τις ανθρώπινες μονάδες και ομάδες.[20]
"Αν μια καινούργια φωνητική ανακαλυφθεί πρέπει να βιωθεί από το σύνολο κι όχι μεμονωμένα. Πρόκειται για μια προσπάθεια να απελευθέρωσης από την κατάσταση ακροατή και θεατή που ο υπάρχων πολιτισμός και πολιτική έχουν εγκαθιδρύσει. Δεν πρέπει να θεωρείται αυτή η κατάσταση ως παθητική ακρόαση αλλά ως ένα παιχνίδι στο οποίο η ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο".
— Demetrio Stratos από το album Metrodora (στα Ιταλικά στο ένθετο)[40]
Η προϋπεροχή του σημαίνοντος έναντι του σημαινόμενου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η προϋπεροχή του σημαίνοντος έναντι του σημαινόμενου, είναι θέμα επί του οποίου άπτονται οι επιστήμες της Γλωσσολογίας και της Πραγματολογίας και που έχει οδηγήσει σε σημείο καμπής εκείνες της Σημασιολογίας καθώς και της Σημειωτικής. Η αξία της γλώσσας δεν θα πρέπει να εξεταστεί στα πλαίσια της σχέσης της με τα "σημεία" ή εκείνης μεταξύσημαίνοντος (σημαίνοντος) και σημαινόμενου, αλλά σε εκείνα που αφορούν στη χρήση της γλώσσας. Για παράδειγμα, υπάρχει μια μετα-επικοινωνιακή νοηματική ιδιότητα στην αλλαγή του τονικού ύψους, της έντασης, της ταχύτητας ή της χροιάς ενός ήχου παραγόμενου από την ανθρώπινη φωνή που δύναται να αχρηστεύσει τη σημασιολογική αξία του λεκτικού περιεχόμενου μιας πρότασης.
Ο Demetrio Stratos αξιοποίησε αυτή την προσαυξητική σημασιολογική ιδιότητα της ανθρώπινης φωνής. Αυτή η ιδιότητα δεν σχετίζεται μόνο με τη σημασιολογία αλλά διαθέτει πρωτογενή σχέση με τη σωματική έκφραση. Η φωνή, από μόνη της, φέρει επικοινωνιακό νόημα το οποίο αξίζει να εισακουσθεί ανεξάρτητα από το φέρον λεκτικό περιεχόμενο της. Η σημαίνουσα φωνή γίνεται σημειογενής, παράγουσα μιας νέας σημασίας, όταν αυτή εξετάζεται υπό το πρίσμα της "γυμνής ουσίας της", τους φώνους. Ο "μαγικός" ήχος της φωνής είναι ανεξάρτητος από έννοιες, έτσι ο Stratos παράγει ήχους χωρίς κωδικοποιημένα μηνύματα, οι οποίοι όμως δημιουργούν καινούργια πιθανά νοηματικά σύμπαντα.
Όπως οι απολιθωμένες Ορεστιάδες, η έρευνα του για αυτή τη χαμένη φωνή και τη σημειογενετική της ισχύ έχει ως αντικείμενο το ανθρώπινο κλάμα, την αναπνοή, το θόρυβο. Στοχεύει να επιστρέψει στην υλική πραγματικότητα, στην ενστικτώδη σημαντικότητα της ζωώδους Διονυσιακής βάσης που καταστέλλει ο κωδικοποιημένος αντικειμενισμός. Η επιμονή του στην "σημαίνουσα φωνή" ερμηνεύεται και αποκτά αξία από την ανωτερότητά της στην απόδοση σημασίας της σχέσης με την υποκειμενικά παραγόμενη σημασία της σημαινόμενου φωνής. Ο Stratos έτσι οδηγεί στη διάλυση του "εγώ" μέσω μιας δημιουργικά επαναλαμβανόμενης αλλοίωσης του τόνου προς όφελος της ενότητας υποκειμενισμού των πηγών της ζωής.
Η νομαδική ζωή αντιπροσωπεύει την απελευθέρωση που φιλοδοξεί η ανθρώπινη φώνηση αφαιρούμενη από τα στεγανά του ευχάριστου, συνηθισμένου τραγουδιού. Στα έργα του "Mirologhi I", "Mirologhi II" και "Criptomelodie Infantili"[41] η φωνή τείνει σχεδόν να εκλείπει. Ψιθυρίζει, στενάζει, μιμείται, γίνεται διπλοφωνία και τριπλοφωνία. Παρουσιάζεται μια πολυφωνική ωδική χωρίς θέμα, ανδρόγυνη, όπου τα δύο φύλα, αρσενικό και θηλυκό, συνυπάρχουν .
Ο Stratos χρησιμοποιεί τη φωνή του ως απλή, απογυμνωμένη,δηλητηριώδη και θεραπευτική συγχρόνως, ως μια αγνή παρουσία, τη φωνή αυτή καθεαυτή. “Με αυτόν τον τρόπο η ανατρεπτική κυριαρχία της φωνής ως φαινόμενο θεραπευτικά επικοινωνιακής πρόκλησης αφήνει ως κεντρικό θέμα μια ανεπιτήδευτη ανθρωπολατρία κάπου ανάμεσα στην άνευ όρου απόλαυση και την ανάλωση της."
Η εξύμνηση της σημαίνουσας φωνής υποστηρίζει μια επιστημολογική αντίληψη, επισημαίνει “το λάθος του Καρτέσιου” να υποβαθμίσει την αιτιότητα σε απλή εννοιολογικό όρο. Ευθυγραμμίζεται με την Πρακτογνωσία (πρακτική γνώση) του Maurice Merleau-Ponty, όπως καθορίζει τη βάση της αισθητήριας αντίληψης των σωμάτων μας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου