Η Βίλλα Φαρνεζίνα οικοδομήθηκε από τον Αγκοστίνο Κίτζι (Agostino Chigi, 1466- 1520), εύπορο τραπεζίτη και θησαυροφύλακα του πάπα Ιουλίου Β΄. Ο Κίτζι, ενσυνείδητος μαικήνας και λάτρης των τεχνών, γεννημένος στη Σιένα το 1466, ανέθεσε το σχεδιασμό της βίλας του στο συμπατριώτη του Σιενέζο ζωγράφο και αρχιτέκτονα Μπαλντασσάρρε Περούτσι (Baldassarre Peruzzi, 1481-1536).
O Περούτσι, μαθητής του Μπραμάντε, σχεδίασε και ανήγειρε τη Βίλλα Φαρνεζίνα ανάμεσα στα έτη 1506 και 1510, μια από τις πιο αρμονικές καλλιτεχνικές δημιουργίες της ιταλικής Αναγέννησης. Ο θεμέλιος λίθος, σύμφωνα με την επιθυμία του Κίτζι, τοποθετήθηκε στις 22 Απριλίου 1506, ημερομηνία που σηματοδοτούσε την ίδρυση της Ρώμης. Το σχέδιο πρόβλεπε το κεντρικό κτίριο με προβαλλόμενες πτέρυγες στη βόρεια πρόσοψη και κήπους, όπου ο πλούσιος οικοδεσπότης ψυχαγωγούσε τους καλεσμένους του με γιορτές και θεατρικές παραστάσεις.
Παράλληλα με την οικοδόμηση, ο Αγκοστίνο Κίτζι ανέθεσε και την εσωτερική διακόσμηση της βίλας σε διάσημους ζωγράφους της εποχής: το Ραφαήλ, το Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο, τον Τζοβάνι Αντόνιο Μπάτσι, επονομαζόμενο Ιλ Σοντόμα, καθώς και τον αρχιτέκτονα της βίλας Μπαλντασσάρρε Περούτσι.
Ο Αγκοστίνο Κίτζι εγκαταστάθηκε στη Βίλλα Φαρνεζίνα το 1511 και έζησε σ' αυτή μέχρι το θάνατό του το 1520. Τα προηγούμενα χρόνια ζούσε στη Ρώμη με τη σύζυγό του Μαργκερίτα Σαρατσίνι (Margherita Sarracini), που πέθανε δίχως παιδιά το 1508. Αργότερα ο Κίτζι συνδέθηκε ερωτικά με μια πανέμορφη και διάσημη για τη μόρφωσή της πόρνη, την Ιμπέρια (Imperia), με την οποία απέκτησε μια κόρη, τη Λουκρητία. Η Ιμπέρια πέθανε το 1511. Την ίδια χρονιά ο Κίτζι, σ' ένα επαγγελματικό ταξίδι του στη Βενετία, γνωρίστηκε με μια ταπεινής καταγωγής νεαρή κοπέλα, την Φραντσέσκα Ορντεάσκι (Francesca Ordeaschi), που συνέζησε αστεφάνωτος μαζί της μέχρι το 1519, οπότε και νομιμοποίησε τη χρονιά αυτή το γάμο του.
Η γαμήλια τελετή στη Βίλλα Φαρνεζίνα, με καλεσμένους διάσημες προσωπικότητες της εποχής: ποιητές, καλλιτέχνες, πρίγκιπες, καρδιναλίους και τον ίδιο τον Πάπα, αποτέλεσε αξιομνημόνευτο γεγονός στα χρονικά της Ρώμης.
Το 1577, η βίλα του Αγκοστίνο Κίτζι αγοράστηκε από τον καρδινάλιο Αλεσάντρο Φαρνέζε (Alessandro Farnese) κι από τότε είναι γνωστή ως Βίλλα Φαρνεζίνα. Στα επόμενα χρόνια φιλοξενήθηκαν σ' αυτή διακεκριμένοι επισκέπτες, όπως ο Καρδινάλιος Ρισελιέ, η βασίλισσα Χριστίνα της Σουηδίας και πρεσβευτές του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ'. Τελικά, η Βίλλα Φαρνεζίνα αποκτήθηκε το 1927 από το Ιταλικό Κράτος, το οποίο την παραχώρησε το 1944 στην Εθνική Ακαδημία Λίντσεϊ (Accademia Nazionale dei Lincei), φημισμένη ακαδημία επιστημών της Ρώμης, που στεγάζεται στο παρακείμενο Παλάτσο Κορσίνι (Palazzo Corsini).
Η Αίθουσα της Γαλάτειας
Η Αίθουσα της Γαλάτειας (La Loggia di Galatea) βρίσκεται στο ισόγειο της Βίλλας Φαρνεζίνα και είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες που απεικονίζουν κλασικούς μύθους και αστρολογικές σκηνές.
Ο Μπαλντασσάρρε Περούτσι (Baldassarre Peruzzi, Σιένα 1481 - Ρώμη 1536) ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που άρχισε να εικονογραφεί το 1511 το θόλο της Αίθουσας της Γαλάτειας με μυθολογικές και αστρολογικές σκηνές, απεικονίζοντας τοωροσκόπιο και τη θέση των άστρων την ώρα της γέννησης του Αγκοστίνο Κίτζι. Στη ζωφόρο του θόλου, ο Περούτσι εικονογραφεί τους Άθλους του Ηρακλή κι άλλες μυθολογικές σκηνές (π.χ. «Η Λήδα και ο Κύκνος», «Βάκχος και Αριάδνη», «Η Αρπαγή του Γανυμήδη» κ.ά.), ενώ στα δύο μεγάλα πανό στο κέντρο του θόλου είναι «Ο Περσέας που αποκεφαλίζει τη Μέδουσα» και «Η Καλλιστώ που μεταμορφώνεται σε Μεγάλη Άρκτο».
Τον Αύγουστο του 1511, όταν ο Κίτζι επέστρεψε από τη Βενετία κι εγκαταστάθηκε στη Βίλλα Φαρνεζίνα, έφερε μαζί του έναν από τους πιο ταλαντούχους ζωγράφους της βενετσιάνικης σχολής, το νεαρό Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο (Sebastiano del Piombo, Βενετία περ. 1485 - Ρώμη 1547), στον οποίο ανέθεσε στα 1511-1512 να ζωγραφίσει τη μεγάλη τοιχογραφία τουΠολύφημου (1512). Ο «Πολύφημος» του ντελ Πιόμπο - με τα χαρακτηριστικά προσώπου του Αγκοστίνο Κίτζι - αναφέρεται στο μύθο του Φιλόστρατου για τον έρωτα του Κύκλωπα με την όμορφη νύμφη της θάλασσας Γαλάτεια.
Ο Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο ζωγράφισε και οκτώ φεγγίτες (lunette) της αίθουσας με επεισόδια από τις «Μεταμορφώσεις» τουΟβιδίου: «ο Μύθος του Ζέφυρου», «Ο Μύθος της Φιλομήλας και της Πρόκνης», «Ο Μύθος της Αγλαύρου και Έρσης», «Ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος», «Η Ήρα», «Ο Μύθος της Σκύλλας», «Η Πτώση του Φαέθοντος» και «Ο Μύθος της Ορίθυας».
Το αριστούργημα όμως στη Βίλλα Φαρνεζίνα είναι «Ο Θρίαμβος της Γαλάτειας» (Trionfo di Galatea), που ζωγράφισε στα 1511-1512 ο Ραφαήλ (Raffaello Sanzio, Ουρμπίνο 1483 - Ρώμη 1520), ακολουθώντας «τους κανόνες της αναγεννησιακής γεωμετρίας», όπως γράφει ο ιστορικός τέχνης Κένεθ Κλαρκ[1]. Ο Ραφαήλ εμπνεύστηκε το έργο του από τον κλασικό μύθο για τον έρωτα του Πολύφημου και της Γαλάτειας. Η όμορφη νύμφη της θάλασσας Γαλάτεια, κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας, πάνω σε μια πελώρια αχιβάδα που την σέρνουν δελφίνια και περιστοιχισμένη από ερωτιδείς, νηρηίδες και τρίτωνες, στρέφοντας το πρόσωπό της προς τα γυμνά παιδάκια του έρωτα, ενώ το κόκκινο πέπλο της αφήνει να το πάρει ο άνεμος αποκαλύπτοντας μισόγυμνο το σώμα της, ταξιδεύει στ' αφρισμένα κύματα για να ξεφύγει ή και να προκαλέσει τον ερωτευμένο Πολύφημο που την καταδιώκει.
Η Λότζα του Έρωτα και της Ψυχής
Η Λότζα του Έρωτα και της Ψυχής (La Loggia di Amore e Psiche) βρίσκεται στο ισόγειο της Βίλλας Φαρνεζίνα συνεχόμενα με την Αίθουσα της Γαλάτειας και άρχισε να διακοσμείται από τον Ραφαήλ και τους βοηθούς του γύρω στα 1518, ενόψει των προετοιμασιών που έκανε ο Αγκοστίνο Κίτζι για το γάμο του με την Φραντσέσκα Ορντεάσκι.
Ο Ραφαήλ επέλεξε ως θεματολογία του έργου του το μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, εμπνευσμένο από το έργο τουΑπουλήιου «Ο Χρυσός Γάιδαρος», σύμφωνα με τον οποίο η όμορφη Ψυχή ερωτεύεται από το θεό Έρωτα, καταδιώκεται από τη θεά Αφροδίτη και τελικά το ζευγάρι τελεί το γάμο του στον Όλυμπο. Η ιστορία εικονογραφείται σε δέκα επεισόδια: Η Αφροδίτη δείχνει την Ψυχή στον Έρωτα, ο Έρωτας και οι τρεις Χάριτες (το μοντέλο για τη γυμνή μορφή στα αριστερά ήταν η ερωμένη του Αγκοστίνο Κίτζι, η Ιμπέρια), Αφροδίτη-Δήμητρα και Ήρα, η Αφροδίτη στο άρμα της πηγαίνει στο Δία, η Αφροδίτη ενώπιον του Δία, ο Ερμής, η Ψυχή οδηγείται στον Όλυμπο, η Ψυχή μπροστά στην Αφροδίτη, ο Δίας φιλά τον Έρωτα και Ερμής και Ψυχή.
Ο θόλος στη Λότζια του Έρωτα και της Ψυχής διακοσμείται με δύο τεράστιους τάπητες ζωγραφισμένους από τον Ραφαήλ: Ο ένας απεικονίζει το «Γάμο του Έρωτα και της Ψυχής» (1518), όπου οι νεόνυμφοι κάθονται στο τραπέζι του γάμου, ενώ οι 'Ωρες με φτερούγες πεταλούδας σκορπούν λουλούδια και οι Χάριτες τους ραίνουν με αρώματα. Ο γυμνός νέος στο κέντρο είναι ο Γανυμήδης που προσφέρει κούπα με κρασί στον Δία, ενώ άλλες θεότητες εικονίζονται σε ζευγάρια: o Ποσειδώνας με την Αμφιτρίτη, ο Πλούτων με την Περσεφόνη, οΗρακλής με την Ήβη.
Ο δεύτερος τάπητας του θόλου απεικονίζει τη «Σύναξη των Θεών» (1518), όπου οι θεοί συναθροίζονται για να αποφασίσουν για το γάμο του Έρωτα και της Ψυχής, η οποία εικονίζεται να δέχεται από τον Ερμή το νέκταρ της αθανασίας.
Στη συνεχόμενη Αίθουσα της Ζωφόρου (La Stanza del Fregio), ο Μπαλτασσάρρε Περούτσι έχει διακοσμήσει γύρω στο 1508 τη ζωφόρο της αίθουσας με τους δώδεκα Άθλους του Ηρακλέους.
Η Αίθουσα των Γάμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης
Η Αίθουσα των Γάμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης (La Stanza delle Nozze di Alassandro Magno e Rossane) ήταν το υπνοδωμάτιο του Αγκοστίνο Κίτζι και διακοσμήθηκε το 1519 από τον Τζοβάνι Αντόνιο Μπάτσι, πιο γνωστό με το όνομα Ιλ Σοντόμα (Giovanni Antonio Bazzi, Il Sodoma, Βερτσέλλι 1477 - Σιένα 1549), ο οποίος είχε προσκληθεί το 1508 στη Ρώμη από τον Κίτζι και προσληφθεί από τον πάπα Ιούλιο Γ' για τη διακόσμηση της «Αίθουσας της Υπογραφής» στοΒατικανό.
Με φανερή την επίδραση του Ραφαήλ, ο Σοντόμα εκτέλεσε εδώ ένα κύκλο τοιχογραφιών με γεγονότα από τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το πιο σημαντικό από τα έργα αυτά είναι «Ο Γάμος του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη», όπου ο Μακεδόνας βασιλιάς σπεύδει προς τη νύφη Ρωξάνη, περιτριγυρισμένη από ερωτιδείς και περιμένοντας γυμνή τον Αλέξανδρο στην άκρη του κρεβατιού της. Ο Αλέξανδρος εικονίζεται να δίνει στη Ρωξάνη το βασιλικό στέμμα, ενώ ο Υμέναιος μαζί με τονΗφαιστίωνα παρακολουθεί τη σκηνή.
Στις άλλες τοιχογραφίες της αίθουσας εικονίζονται «Ο Μέγας Αλέξανδρος συναντά τη μητέρα του Δαρείου», όπου ο Αλέξανδρος δείχνει τη μεγαλοσύνη του προς τη μητέρα, τη σύζυγο και τις κόρες του ηττημένου Πέρση βασιλιά, νυμφευόμενος μάλιστα την όμορφη κόρη του Ρωξάνη. Άλλες δύο τοιχογραφίες συμπληρώνουν τη διακόσμηση της γαμήλιας αίθουσας: «Ο Μέγας Αλέξανδρος δαμάζει τον Βουκεφάλα» και μια «Σκηνή μάχης» ανάμεσα σε Πέρσες και Μακεδόνες.
Η Αίθουσα της Προοπτικής
Στον πρώτο όροφο της βίλας βρίσκεται και η «Αίθουσα της Προοπτικής» (La Sala delle Prospettive), όπου ο περιώνυμος τραπεζίτης Αγκοστίνο Κίτζι έδωσε τη λαμπρή γαμήλια δεξίωσή του τον Αύγουστο του 1519. Η διακόσμηση της αίθουσας είναι από τις πιο ώριμες δημιουργίες του Μπαλντασσάρρε Περούτσι με τοιχογραφίες τοπίων της Ρώμης κατά τον 16ο αιώνα, όπως του Τόρε ντέλλε Μιλίτσιε (Torre delle Milizie), από τον οποίο, όπως λέγεται, παρακολουθούσε ο Νέρωνας τη Ρώμη να καίγεται ή της οικίας της Φορναρίνα(Casa della Fornarina), διάσημου μοντέλου και ερωμένης του Ραφαήλ.
Την εξαίσια ζωφόρο που διατρέχει την Αίθουσα της Προοπτικής διακόσμησε ο Περούτσι με μυθολογικές σκηνές, όπως τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, τις οκτώ Μούσες, τον Παρνασσό, τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, το θρίαμβο του Βάκχου, την Αφροδίτη με τον Άδωνι, τη μεταμόρφωση της Δάφνης, το μύθο του Αρίωνα και άλλες. Πάνω από το τζάκι της αίθουσας, η τοιχογραφία του Περούτσι εικονογραφεί το «Εργαστήρι του Ηφαίστου».
Παραπομπές
- ↑ (Kenneth Clark, "The Nude", 1960)
Πηγές
- Gianfranco Malafarina (edit.), "The Villa Farnasina in Rome" (Mirabilia Italiae Guide), Editore FRANCO COSIMO PANINI, Modena-Italy, 2003.
- Bruno Santi: "Raphael", Edit. SCALA, Florence, 1991.
- Kenneth Clark: "The Nude", Penguin Books, U.K., 1960.
- "ΡΩΜΗ" (Οδηγοί του Κόσμου), Εκδόσεις: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/DORLING KINDERSLEY (Ελληνική Έκδοση), Αθήνα, 1998.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου