Miserere: το κομμάτι - μυστήριο της Ρώμης

Κάπου πριν το 1638, ο Ιταλός Gregorio Allegri συνέθεσε, στο πλαίσιο των εορτασμών της Μεγάλης Τετάρτης και Παρασκευής, ένα κομμάτι που έμελλε να περιβάλλεται επί σειρά αιώνων από το μυστηριώδες πέπλο προστασίας της καθολικής εκκλησίας. Ο εν λόγω λατινικός ψαλμός, Miserere, απετέλεσε ωδή στην κάθαρση από την αμαρτία, σαν προσευχή για τη μεταστροφή του ανθρώπου μέσω του αγγίγματος ενός ανώτερου όντος.

ΕΦΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΙΑ
  

Η επιβλητική λειτουργία που καθιέρωσε την υπεροχή του Miserere στους πασχαλινούς εορτασμούς, ακολουθούσε το τελετουργικό διαδοχικό σβήσιμο 26 κεριών, με το τελευταίο, το 27ο, να παραμένει αναμμένο, υπό τη συνοδεία ψαλμών. Σε αυτό το σκηνικό, η απόλυτη αυθεντία της εποχής, ο εκάστοτε Πάπας, γονατίζοντας μπροστά στην Αγία Τράπεζα, προσευχόταν, αποδίδοντας φόρο τιμής παράλληλα και  στο μεγαλείο του κομματιού που χορωδιακά συνόδευε τη διαδικασία.

Η σαγηνευτική μελωδικότητα της αναγεννησιακής πολυφωνίας του Miserere γοήτευσε τόσο κάποιο διάδοχο Πάπα, που έκτοτε το έθεσε υπό την «προστασία» της Εκκλησίας, με την εντολή να χρησιμοποιείται μόνο εντός της Καπέλα Σιστίνα. Οι επίδοξοι αντιγραφείς της μουσικής του θα τιμωρούνταν με αφορισμό, βαριά ποινή για την πάσχουσα κοινωνία της εποχής με τον έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα.

Ο ήδη εξαπλωμένος μύθος που περιέβαλλε το Miserere έφτασε σε κορύφωση, όταν ο ηγεμόνας Λεοπόλδος Ι ύστερα από πολλές συνεννοήσεις έπεισε την παπική αρχή στη χρήση της μελωδίας σε λειτουργία στη Βιέννη. Το κομμάτι εκτελέστηκε με απογοητευτικά αποτελέσματα και η αναμενόμενα εκρηκτική αντίδραση του ηγεμόνα για εξαπάτηση οδήγησε στην εξήγηση πως το θαυματουργό αυθεντικό άκουσμα οφειλόταν στην τεχνικά εκπαιδευμένη χορωδία της Καπέλα Σιστίνα, με τον ιδιαίτερο τρόπο ερμηνείας.

Όταν, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, το 1770, σε μια εκπαιδευτική-τουριστική περιοδεία του έφηβου Μότσαρτ στην Ιταλία, το πασίγνωστο μουσικό φαινόμενο παρακολούθησε τη μυστηριώδη λειτουργία, το αστείρευτο ταλέντο του τέθηκε σε ισχύ. Απομνημονεύοντας και μεταφέροντας έπειτα ολόκληρο σε παρτιτούρα το Miserere, ο νεαρός Μότσαρτ επέστρεψε στην επόμενη εκτέλεση του κομματιού με το χειρόγραφο κρυμμένο στο καπέλο του, προς διόρθωση κάποιων μικρών λαθών.

Παρ’όλα αυτά, η εκπληκτικά τυχερή διασταύρωση της ιδιοφυΐας του μεγάλου μουσικού με το προστατευμένο μυστικό, δεν ξεδιάλυνε το ζήτημα. Η δημοσίευση του Miserere από τον Βρετανό ιστορικό Dr. Charles Burney (που φημολογείται ότι είχε εν τω μεταξύ έρθει σε επαφή  με το χειρόγραφο του Μότσαρτ) δεν έλυσε το πρόβλημα της ερμηνείας. Η μουσική «διακόσμηση» του κομματιού έμειναν σταθερά προφυλαγμένα από το Βατικανό πλην ελαχίστων δυσεύρετων εξαιρέσεων, που καθιέρωσαν το Miserere σε ένα από τα γοητευτικά μυστήρια της Ρώμης.

  

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

https://www.youtube.com/watch?v=36Y_ztEW1NE

ΠΗΓΗ:

https://www.maxmag.gr/mousiki/miserere-kommati-mystirio-tis-romis/