Ο Ισπανός
πρωθυπουργός Mariano Rajoy απέδειξε την Τετάρτη ότι δεν κατέχει απλώς το
ισχυρότερο χέρι στην παρτίδα "πόκερ" με τον Καταλανό ηγέτη Carles
Puigdemont. Είναι επίσης καλύτερος παίκτης. Δυστυχώς, το πρόβλημα της
καταλανικής απόσχισης δεν θα λυθεί σε αυτή την παρτίδα. Κάποια στιγμή, η
Ισπανία θα πρέπει να προσφέρει στους Καταλανούς μία βιώσιμη πρόταση
συμβιβασμού.
Του Leonid Bershidsky
Ένα
παράδειγμα μιας δυνητικά αποδεκτής πρότασης μπορεί να βρεθεί στην Ιταλία: Η
συμφωνία που έχει το Νότιο Τιρόλο, η περιφέρεια στην οποία η πλειοψηφία μιλάει
γερμανικά, με τη Ρώμη.
Αφότου ο
Puigdemont και οι σύμμαχοί του υπέγραψαν ένα έγγραφο, το οποίο χαρακτήρισαν
"δήλωση ανεξαρτησίας" και ένα ακόμη με το οποίο ανέβαλαν την ισχύ
του, έτσι ώστε να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις με την ισπανική κυβέρνηση, ο
Rajoy κατάλαβε τη μπλόφα του και ζήτησε διευκρινίσεις: Ανακήρυξαν πράγματι την
ανεξαρτησία τους από την Ισπανία; Η ακολουθία των γεγονότων στα οποία θα
οδηγούσε κάθε μία από τις πιθανές απαντήσεις, είναι πολύ πιο ξεκάθαρη από τις
προθέσεις του Puigdemont. Εάν η απάντηση είναι "ναι", ο Rajoy
προτίθεται να πάρει στα χέρια του την κυβέρνηση της Καταλονίας, ενώ θα ήταν
πιθανό να συλληφθούν οι αυτονομιστές ηγέτες και να κληθούν σε δίκη για
"ανταρσία”. Αν η απάντηση είναι "όχι" ή κάποιου είδους ανόητη
φλυαρία, όπως η ομιλία του Puigdemont την Τρίτη, ο Rajoy δεν θα χρειαστεί να
κάνει κάτι τέτοιο, διότι οι ριζοσπαστικοί του κυβερνητικού συνασπισμού της
Καταλονίας θα αποσύρουν τότε την υποστήριξή τους στον πρωθυπουργό, γεγονός που
πιθανώς θα οδηγήσει σε νέες εκλογές.
Ο Rajoy
αισθάνθηκε αρκετά σίγουρος ώστε να προβεί σε αυτή την κίνηση, επειδή ο νόμος, η
ωμή βία, η υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων και των μεγάλων επιχειρήσεων με
βάση την Καταλονία, είναι όλοι αντίθετοι στην απόσχιση της Καταλονίας. Οι
αυτονομιστές δεν μπορούν καν να υποστηρίξουν ότι έχουν με το μέρος τους την
πλειοψηφία των Καταλανών, δεδομένου ότι κανείς δεν αναγνωρίζει το αποτέλεσμα
του άκρως παράτυπου δημοψηφίσματος που διαξήγαγαν την 1η Οκτωβρίου και από τη
στιγμή που η διαδήλωση στη Βαρκελώνη την Κυριακή προσέλκυσε τουλάχιστον 350.000
υποστηρικτές της ισπανικής ενότητας. Ο Puigdemont δεν έχει πουθενά να στηριχτεί
και είναι πιθανό να κληθεί να εγκαταλείψει σύντομα τη θέση του.
Ενώ είναι
ακόμα πρωθυπουργός, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον Rajoy να διαπραγματευτεί:
Δεν είναι έτοιμος να συζητήσει την απόσχιση και ο Puigdemont έχει δηλώσει
δημόσια ότι αυτός είναι ο στόχος του. Αλλά μόλις αυτό το ζήτημα αποκλειστεί από
το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η Μαδρίτη θα πρέπει να καθίσει να μιλήσει με
τους εκπροσώπους της Καταλονίας. Είναι αναπόφευκτο: Είτε τάσσεται, είτε όχι, η
πλειοψηφία υπέρ της ανεξαρτησίας, πάρα πολλοί Καταλανοί δεν είναι
ικανοποιημένοι με την τρέχουσα κατάσταση. Ο σοσιαλιστής ηγέτης Pedro Sanchez
ήδη υπονόησε ότι τα μεγαλύτερα κόμματα της Ισπανίας έχουν συμφωνήσει να
συζητήσουν τυχόν αλλαγές στο συνταγματικό καθεστώς της Καταλονίας και των άλλων
περιφερειών της Ισπανίας.
Ο Rajoy ποτέ
δεν προσέφερε μια ολοκληρωμένη εναλλακτική λύση προς τους Καταλανούς. Μία
τέτοια λύση υπάρχει, ωστόσο, στα βορειοανατολικά.
Στο τέλος
του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιταλία προσάρτησε το Νότιο Τιρόλο από την Αυστρία
σύμφωνα με τη Συνθήκη του Αγίου Γερμανού του 1919. Οι Ιταλοί φασίστες
προσπάθησαν να αφομοιώσουν τον πληθυσμό του Άλτο Ατίτζε, όπως είναι γνωστό στα
ιταλικά και στη συνέχεια ο Χίτλερ συμφώνησε με τον Μουσολίνι να μετατοπίσει εκ
νέου όσους από τους κατοίκους ήθελαν να ζήσουν στο γερμανικό Ράιχ. Οι
περισσότεροι παρέμειναν, αλλά διατήρησαν την ταυτότητά τους. Μετά τον πόλεμο,
οι σύμμαχοι αποφάσισαν ότι η Ιταλία θα κρατούσε το Νότιο Τιρόλο, ενώ η Αυστρία
και η Ιταλία επεξεργάστηκαν τους όρους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της
γερμανικής και της ιταλικής γλώσσας στη δημόσια ζωή, της διδασκαλίας στα
γερμανικά στα τοπικά σχολεία, της διατήρησης των οικογενειών Γερμανών που είχαν
Ιταλοποιηθεί, ενός αυτόνομου κοινοβουλίου και κυβέρνησης, και άλλων ειδικών
δικαιωμάτων για το Νότιο Τιρόλο.
Από τότε η
αυτονομία εξελίχθηκε σε μία περίπλοκη συμφωνία με σαφή διαχωρισμό των
κοινοβουλευτικών δυνάμεων. Οι νόμοι του Νότιου Τιρόλου υπερισχύουν στη γεωργία,
τον τουρισμό, τη δημόσια υγεία, την ευημερία, το περιβάλλον και πολλούς άλλους
τομείς. Η σύνθεση της κυβέρνησης της επαρχίας και των διαφόρων δημόσιων
υπηρεσιών, εκτός από τις αστυνομικές δυνάμεις και τον στρατό, πρέπει να
αντανακλά τις εθνοτικές τους διαστάσεις. Τα δικαστήρια διεξάγουν τις δίκες σε
δύο γλώσσες. Το Νότιο Τιρόλο διατηρεί το 90% των τοπικών φόρων,
συμπεριλαμβανομένου του φόρου εισοδήματος, και το 70% του φόρου προστιθέμενης
αξίας (ισοδύναμο του φόρου επί των πωλήσεων στις ΗΠΑ) που καταβάλλεται στο
έδαφός του. Επιπλέον, η ιταλική κυβέρνηση επιχορηγεί εδώ και πολλά χρόνια την
περιφέρεια.
Αυτή η
γενναιόδωρη συμφωνία αποτέλεσε ένα πιθανό παράδειγμα για την ανατολική
Ουκρανία, που τώρα είναι στην κατοχή φιλο-ρωσικών δυνάμεων, όταν η Ουκρανία
αποκαταστήσει τον έλεγχό της. Αλλά ενώ αυτή η διαμάχη είναι δύσκολο να επιλυθεί
εξαιτίας της εμπλοκής της Ρωσίας και των χιλιάδων ζωών που χάθηκαν κατά τη
διάρκεια τριών ετών πολέμου, η κατάσταση στην Καταλονία μπορεί ακόμα να
επιλυθεί πριν προχωρήσει πολύ. Μια ρύθμιση όπως αυτή στο Νότιο Τιρόλο θα πρέπει
να επιλύσει δύο από τις μεγαλύτερες διαμαρτυρίες των Καταλανών αυτονομιστών: τη
φανερή έλλειψη σεβασμού στη γλώσσα και τον πολιτισμό τους και την καταγγελία
ότι η Μαδρίτη οικειοποιείται καταλανικούς φόρους για να χρηματοδοτήσει
φτωχότερες περιοχές της Ισπανίας. Επί του παρόντος, για παράδειγμα, η Καταλονία
κρατά μόνο 50% του φόρου εισοδήματος και του φόρου προστιθέμενης αξίας που
εισπράττει. Μία μετάβαση απευθείας στα πολύ υψηλότερα μερίδια που κρατά το
Νότιο Τιρόλο πιθανότητα δεν θα έπαιρνε το πράσινο φως από την ισπανική
κυβέρνηση, αλλά θα χρειαστούν σοβαρές παραχωρήσεις σε αυτή την ισορροπία,
προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω αστάθεια, η οποία θα μπορούσε να κοστίσει
πιο ακριβά μακροπρόθεσμα.
Το Νότιο
Τιρόλο, όπως και η Καταλονία, θεωρούσε το μερίδιό του ως μία σοβαρή αδικία,
αλλά τώρα διατείνεται ειρηνικά, παρά το γεγονός ότι υπάρχει στην περιοχή κίνημα
υπέρ της απόσχισης που ισχυρίζεται ότι η άσχημη οικονομική κατάσταση της
Ιταλίας παρασύρει πτωτικά την περιοχή. Τόσο οι Καταλανοί όσο και η κυβέρνηση
της Μαδρίτης θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά την εμπειρία του Νότιου Τιρόλου
και ίσως να δοκιμάσουν κάτι παρόμοιο πριν συζητήσουν ένα οριστικό "διαζύγιο".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου